Ofrenda ao Santísimo

A Ofrenda do Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento, instaurada no ano 1669, é unha das celebracións de maior antigüidade das que se conservan en Galicia. Memoria viva dunha realidade política e xeográfica desaparecida no século XIX. Un acto que conxuga ó ámbito eclesiástico e civil no domingo seguinte a festividade de Corpus Christi, e que converte a Lugo e a súa Catedral, na capital do Reino, realizada da mesma maneira dende fai mais de 350 anos.

Ante o Santísimo Sacramento, na cidade mais antiga do Reino, reúnense ós representantes das antigas capitais: A Coruña, Betanzos, Lugo, Mondoñedo, Santiago de Compostela, Ourense e Tui; onde cada representante realiza a ofrenda que logo é respondida polo bispo da diocese correspondente, nun turno instaurado polo bispo Frai Plácido Rey Lemos no século XX.

A Ofrenda ten un claro sentido relixioso que tamén abrangue diversas manifestacións e símbolos da nosa cultura. A fe na presenza real de Cristo na Eucaristía e a súa Exposición permanente no Altar Maior da Catedral fálanos de como a fe cristiá vertebrou o noso pobo. Tamén é un ben patrimonial recoñecido públicamente no que concorren unha serie de factores como son unha historia colectiva, uns recordos, uns valores, en definitiva, unha memoria cultural e un sentimento profundo do que somos e do que temos loitado por avanzar que hoxe, nunha sociedade intercultural, non perde valor senon que esa mesma fe quere contribuir a cohesión e o progreso da Galicia actual.

A Ofrenda do Reino de Galicia comeza o seu camiño administrativo cara a declaración de ben de interese cultural inmaterial, o grao de protección mais alto que recolle a actual de lei do patrimonio cultural, e reservado para os bens mais representativos: bens únicos e senlleiros da nosa cultura.

Esta incoación comprométenos, aínda mais, na súa custodia, conservación, protección e promoción. Para a Diocese de Lugo e a súa Catedral, coidar a Exposición permanente do Santísimo Sacramento seguirá sendo primordial como o foi ao longo da súa historia. Por iso debemos recoñecer o papel da Catedral e o seu Cabido, da Diocese de Lugo, das confrarías, dos adoradores, das parroquias e tamén das capitais do Reino e das súas corporacións e alcaldes; de tantas persoas que foron e son parte desta realidade da Ofrenda.

Este camiño cara a súa declaración como ben de interese cultural segue. Unha ambición que naceu no seo do Centro Eucarístico Lucense hai xa oito anos e que con motivo da celebración dos 350 anos da Ofrenda no 2019 recibiu un gran pulo. Hoxe vese materializado na incoación do seu expediente pola Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia, que dende o principio foi consciente do valor e importancia da Ofrenda e do seu carácter sobranceiro.

Son moitas as persoas que, dun xeito ou  doutro, traballaron ó longo deste tempo pola Ofrenda e seguen a traballar en promover e difundir o patrimonio cultural nesta Galicia nosa.

Jesús Salvador López

Director do Departamento de Patrimonio Histórico Artístico da Diocese de Lugo

Lugo vístese de festa neste domingo da Oitava de Corpus para celebrar con gozo a Ofrenda ao Santísimo Sacramento na nosa Catedral. Este ano correspóndelle realizar a Ofrenda, como Delegado Rexio do Antigo Reino de Galicia, ao representante da cidade de Ourense. O Bispo Mons. José Leonardo Lemos Montanet responderalle ao oferente. Renovarase así unha antiquísima tradición que xorde da necesidade de que o Santísimo estivese esplendidamente alumado para que deste xeito se dignificase o culto ao Señor Sacramentado.

Segundo datos históricos, Juan Velo, coengo maxistral, no cabido celebrado o día dous de outubro de 1666, manifesta que estivo na cidade da Coruña cun rexedor e na conversa falouse das posibilidades dalgunha renda do Reino para o alumado do Santísimo. A proposta foi ben acollida por tódolos membros do Cabido e acordaron que o Lectoral, Juan Pallares e Gayoso, fixese un memorial para presentar ás cidades do Reino co fin da concesión dunha axuda. Ao mesmo tempo escribiríase aos prelados “para que ayuden a fomentarlo con sus bondades y que vayan a cada una de ellas un señor de este lugar” (Actas Capitulares, L, 10’). O día 14 de xaneiro confírmase na Xunta do Reino de xeito que “cada año se ofrezca al Soberano Señor en su altar, y a la misa mayor, día del Corpus Christi, en el nombre de este católico Reino, renovando las memorias del origen de sus armas, y por mano de un capitular, caballero regidor de aquella ciudad que las represente a todas”. A historia está escrita con todo detalle e, resumindo, podemos afirmar que as primeiras celebracións realizáronse con gran solemnidade, nun ambiente de alegría e de festa. Segundo consta nas actas capitulares, mesmo houbo fogos de artificio traídos da Coruña para o acontecemento.

A conciencia da centralidade da Eucaristía na vida da Igrexa e a súa importancia para a vida social e política, así como a certeza da presenza real de Cristo Resucitado no Sacramento, permanece clara na Diocese lucense e na cidade.

Esta celebración, tan unida á solemnidade do Corpus, está a recuperarse nos últimos anos. Tanto a Confraría do Santísimo como a mesma conciencia de participación dos lucenses a través das súas parroquias recuperáronse considerablemente. O Festival  internacional de órgano, os tradicionais concursos de poesía eucarística e fotografía, os cursos de música, as publicacións, as distintas exposicións, a desinteresada participación das corais, a implicación da Xunta de Confrarías, a Adoración Nocturna e os distintos movementos eucarísticos son expresións dunha vitalidade nova. Asimesmo, a fundación do Centro Eucarístico Lucense, a boa atención aos peregrinos e aos turistas, o recoñecemento tanto da Catedral, o Camiño Primitivo e da Muralla como Patrimonios da Humanidade contribúen ao esplendor e o rexurdimento destas celebracións. Por iso podemos afirmar que o noso orgullo foi profesar aquí con firmeza e fidelidade este misterio da fe, e reafirmar con ledicia que somos e seguiremos sendo a Diocese e a Cidade do Sacramento. Con Valentín Lamas Carvajal volvemos a Lugo a visitar ao Santísimo. Velaquí uns fermosos versos do seu poema “De raiola por Galicia”:

“Vamos a Lugo, vamos alá,

alá que xa!

Pobo en Galicia tan relembrado, a Xesucristo sacramentado

decote mostra na Catedral;

iste é o recordo dunha vitoria, cantan os cregos himnos de groria, brilan as luces no santo altar”.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese