Igrexa

A Igrexa é a arca universal de salvación. Fundouna Xesucristo persoalmente, pero non prescindiu do Pai Celestial, orixe de todo ben; nin da súa mesma entrega martirial, prezo do noso rescate; nin da virtude santificadora do Espírito Santo; pero tamén quixo contar cos homes. Proba diso é que comezou a súa obra chamando aos Apóstolos, homes de Galilea, aos que constituíu fundamento da Igrexa nacente, e nomeounos pescadores de homes.

A súa vocación foi positiva, eles comezaron a lanzar as redes, non só no lago de Galilea, senón tamén noutros mares do orbe. A pesca foi abundante e as redes non romperon, pero outros moitos peixes quedaron con vida nas augas salinas doutros mares. Tamén para eles ten o Señor vontade salvífica, e en evitación de que se malogre a súa sorte, Xesús segue recrutando novos pescadores, que, imitando aos apóstolos de Galilea, subiron á barca e lanzaron as súas redes en incontables mares do mundo. Refírome á multitude de misioneiros que, ao longo da historia, escoitaron a chamada do Señor, e coas súas redes de apóstolos, capturaron innumerables seguidores de Xesús, os cales, seguindo as pegadas do Mestre, atoparon a fe e o perdón. Pero aínda quedan moitos peixes nadando noutras augas que non son os mares salvadores da Igrexa de Xesús, e tamén a eses peixes ten que capturalos a rede salvadora da Igrexa de hoxe.

A posición dos homes ante a Igrexa é moi diversa: uns sitúanse hostilmente, fronte a ela e tratan de destruíla. Outros ignórana, porque a descoñecen, non poden valorala. Outros minusvalórana, e só acoden a ela ocasionalmente. Queda unha minoría de cristiáns fieis aos compromisos bautismais, que se consideran Igrexa, quérena e préstanlle a súa colaboración; afortunadamente ningún de nós somos hostís a ela. Con todo, moitos dos chamados “practicantes”, non a coñecen abondo para poder mirala con simpatía.

En previsión de superar esta deficiencia, o actual sínodo convídanos a reflexionar xuntos, achegando cada un as súas experiencias persoais. Comunicando aos demais, a achega positiva da Igrexa á historia da humanidade, e colaborando con ela, para que poida levar a feliz termo a misión que lle encomendou o seu mesmo fundador.

Este labor sinodal é transcendente e urxente, e chama a todas as portas. Da resposta depende o futuro inmediato das nosas Igrexas locais. O declive que actualmente padece a Igrexa en boa parte da cristiandade, non é unha situación terminal, posto que a súa perpetuidade está garantida pola promesa do Señor; pero a súa fecundidade evanxelizadora nestes momentos, está condicionada pola nosa empobrecida vocación apostólica.

A Igrexa non ten muros nin fronteiras, pero necesita evanxelizadores de calidade. Isto pídenos que revisemos a nosa actuación pastoral, non vaia suceder que nos esteamos movendo a nivel dun profesionalismo ministerial, realizando a nosa pastoral sen espírito e ilusión evanxelizadores.

Rompendo moldes anquilosados e estreando actitudes ilusionantes, camiñemos xuntos na mesma dirección, convencidos de que o Señor está connosco no noso camiñar cotián. O cansazo leva ao derrotismo. A falta de comuñón pastoral non inspira esperanza. O escabroso do ambiente provoca tristeza e abandono. Para superar estes inconvenientes traiamos á memoria a palabra do Señor, que prometeu non deixarnos sós no combate.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral de Lugo

[Artículo en castellano]

A Igrexa ten por fundador e cabeza a Xesucristo; por alma ao Espírito Santo, que lle dá vida e a santifica; e a súa materia prima somos os homes, nos que abundan as limitacións de todo xénero. Isto obriga a emendar as imperfeccións e recuperar a vitalidade, para continuar a obra redentora do propio Xesucristo. Esta é a intencionalidade coa que o Papa Francisco convocou o sínodo universal, xa en curso, en cuxo dinamismo debemos implicarnos todos os cristiáns, posto que todos somos Igrexa.

A primeira actitude sinodal é a escoita, posto que a palabra é o principal medio de comunicación social, e dela tamén se serve o Señor, para darnos a coñecer a súa vontade. A primeira vez que Deus falou connosco, fíxoo con Abraham, advertíndolle que só Iavé é o Deus verdadeiro e que só a El debemos adorar: non aos deuses de pagáns, xa que iso sería unha idolatría, sempre reprobable. Abraham aceptou a información e prometeulle ao Señor que a súa fe sería só monoteísta. Pero correron os tempos, e o pobo esqueceu o que o pai Abraham había prometido ao Señor. Este, con todo, multiplicou as alianzas co seu pobo, lembrándolle o que Iavé dixéralles aos seus antepasados: “Eu serei o voso Deus, e vós seredes o meu pobo”. Grazas a esta singular providencia do Señor, a historia da salvación chegou á súa plenitude coa encarnación do Fillo de Deus, palabra eterna do Pai, que fundou a Igrexa para que continuase a súa misión no mundo. Isto garántelle a súa supervivencia, pero non está exenta das humanas limitacións, porque tamén ela ten algo de humana, e por aí viñéronlle repetidos declives ao longo dos seus XXII séculos de existencia.

Que fallou? A materia prima. O home, sen deixar de ser humano, non deixou de ser “home”, e fallaron os cimentos da Igrexa. Moitos dos nosos fallos non son fallos de cristiáns: son fallos humanos; e tales homes non serven para cimentos da Igrexa. O primeiro que se nos pide aos crentes é que sexamos homes de palabra, cidadáns honrados. De non ser así as nosas vidas desprestixian á Igrexa e empobrecen a súa misión.

En segundo lugar, non debemos cohibirnos de ser cristiáns; de ser fillos da Igrexa, a institución que máis achegou á humanidade.

E en terceiro lugar, pídesenos que sexamos persoas abertas á palabra de Deus, que é portadora de fe e de esperanza. Por último, aos cristiáns pídesenos que sexamos “homes palabra”, porque a cidadanía poscristiá destes momentos non cre o que se lle di, se o que fala non vive o que di, aínda que o diga en nome do Señor. Nunha palabra, pídesenos que sexamos apóstolos, posto que pertencemos a unha Igrexa que é apostólica, e a Igrexa non a formamos só o clero e os relixiosos, senón todos os bautizados. De aí o noso gozo e a nosa responsabilidade apostólica. O Señor falounos de moitas maneiras noutros tempos por medio dos profetas e evanxelistas; con todo, moitas outras cousas quedan por dicirnos ás xeracións actuais, de tal maneira que posto a comunicárnolas, non caberían nos libros santos nin na tradición oral.

A palabra de Deus é o sol que nos ilumina a senda para atoparnos con El e cos irmáns; pero para que a súa luz teña efecto, requírese escoitala e obedecela. Aí está a nosa responsabilidade. Podemos facernos xordos ao que nos di Deus; nese caso, a voz divina sería un sol eclipsado, que non nos iluminaría a senda do ben, e consecuentemente, non influiría no noso presente nin no noso futuro.

Isto sería volver a unha actitude veterotestamentaria, na que a palabra divina era promesa que tardaba en cumprirse. Afortunadamente, as antigas promesas xa están cumpridas: O Verbo de Deus xa se fixo un de nós e está na súa Igrexa. Para que se converta en realidade salvífica, pídesenos unha escoita auditiva e comprometedora. A vida do cristián máis que cumprimento dun decálogo de obrigacións, debe ser unha correspondencia a Deus que nos amou e fíxose vida en nós. A súa entrega chegou ao sangue. Se o seu amor non tivo medida, tampouco debe tela a nosa correspondencia. Máis que preguntarnos que temos que facer como cristiáns, preguntémonos que máis podemos facer polo Señor que se encarna en cada home que pasa ao noso carón.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Tratarei de aclaralo, partindo da seguinte anécdota. Un neno pasábao moi mal en clase porque os seus compañeiros do colexio chamábanlle o fillo da fea. Dicíanlle que a súa nai era moi fea, e isto desconsolábao tanto, que un día chegou a casa chorando. E ao preguntarlle a súa nai o porqué daquel pranto, el contestou: “choro porque os compañeiros do cole chámanme o fillo da nai fea. Dinme que ti es moi fea”. Ela, conmovida polo pranto do seu fillo e pola súa propia deterioración facial, vai correndo ao álbum das súas fotos, e escollendo o retrato da súa voda, no que aparecía vestida de festa e chea de mocidade e beleza, dille ao seu fillo: “Así era eu, o día que casei co teu pai; pero cando ti eras neno, aínda un bebé, estabas a durmir no berce, e un curtocircuíto prendeu lume ás túas roupas con perigo de abrasar o teu rostro; entón eu, sen pensalo, puxen o meu corpo sobre o teu corpo, evitando así que che abrasase o lume. Afortunadamente conseguino, pero o meu rostro quedou todo calcinado, por protexer o teu das chamas. Os cirurxiáns curaron as feridas das miñas fazulas, pero non puideron evitar que as cicatrices permanezan afeando o meu rostro. Eu antes non era así. Era fermosa como podes contemplarme na foto da miña voda”.

Ao oír isto, o neno abrazou á súa nai e díxolle: “Mamá quérote moito: es a muller máis bela do mundo”.

Cambiara o rostro daquela nai? O que cambiara era a mirada do seu fillo. Antes mirábaa cos ollos con que a miraba todo o mundo, e víana moi fea. Agora míraa cos ollos do corazón e vea moi bela, porque as cousas son da cor do cristal con que se miran. Isto confirma aquilo de que para unha nai non hai fillo feo.

A aplicación da anécdota salta á vista. Se miramos á Igrexa con hostilidade, verémola horriblemente fea. Se a contemplamos con ollos agradecidos, descubriremos nela inmensos valores. No alborear da redención, Xesús regalounos a Igrexa divina e humana. Na súa dimensión divina non pode ser máis rica e fermosa: ten por cabeza ao mesmo Fillo de Deus, e como medios de santificación, a súa palabra evanxélica, e os sete sacramentos, e como nai protectora a María, a muller máis santa de todos os tempos. Na historia eclesiástica, multitude de almas santas estimuláronnos co seu testemuño, e agora préstannos axuda coa súa intercesión. Estes son os valores que fan á Igrexa bela e apetitosa.

Con todo, na súa dimensión terreal, a Igrexa é vulnerable como toda institución humana. A súa vulnerabilidade aféctalle á súa doutrina e á súa moral. Doctrinalmente viuse salpicada polas herexías capitaneadas por Eutiques, monxe exipcio, que defendía a existencia dunha soa natureza divina en Xesucristo, cuxo erro foi condenado no concilio ecuménico de Calcedonia; o nestorianismo: Nestorio defendía que en Xesucristo existen, non só dúas naturezas, senón tamén dúas persoas. O que ensinaba foi sancionado como herético polo concilio de Éfeso, por ser contrario á ortodoxia da doutrina católica.

No campo da moral, afean á Igrexa os nosos pecados persoais e colectivos: a infidelidade dalgúns consagrados; a profanación dalgúns santuarios; bastantes cultos sacrílegos; a persecución dos nosos misioneiros, etc. Con todo, é admirable a actitude que a Igrexa sempre mantivo fronte aos seus adversarios. Ela fixo súa a máxima do seu divino fundador: “Perdóaos porque non saben o que fan”. O seu comportamento sempre foi devolver ben por mal. Xamais se acudiu como acusador. Máis ben fíxoo como nai acolledora dos fillos que abandonaran a súa casa. Busca aos que marcharon, e, cando volven, non só lles abre as súas portas, senón que celebra festas, por recuperalos.

Ante este comportamento, non é difícil amar á Igrexa, aínda recoñecendo as súas limitacións humanas, porque todo é da cor con que se mira.

Indalecio Gómez

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Xa moito antes da pandemia algúns dicían que a Igrexa tiña que reinventarse debido a que se estaba quedando baleira. É verdade que as estatísticas de asistencia a misa, celebración de sacramentos, número de seminaristas, etc. en España son demoledoras. Pero tamén é certo que o «número de negocio» da Igrexa non é un dato que se poida medir nestes termos.

A misión da Igrexa está clara: anunciar o Evanxeo e celebrar os sacramentos. E como consecuencia da espera do Reino de Deus, o exercicio da caridade e a observancia dos Mandamentos para o ben propio e dos demais. Non hai nada máis. O resto das actividades que se están levando a cabo desde entidades eclesiais están, ou deberían estar, en función desta misión, que é a esencia e a razón de ser da Igrexa.

Por iso, cando alguén di que a Igrexa ten que reinventarse, e refírese a que faga algo que non sexa isto, xa estariamos a falar doutra realidade distinta, pero non da Igrexa querida e fundada por Xesucristo. Aquí, neste caso, non serve iso de «renovarse ou morrer», pois o que se está pedindo é que deixe de ser o que é para converterse noutra cousa que nada ten que ver coa súa esencia.

Os defensores da teoría da reinvención avogan por que a Igrexa se converta nunha prestadora de servizos sociais, que inclúa a actual forma de facer caridade e a animación sociocultural de grupos, especialmente de xubilados e enfermos.

É certo que a Igrexa é experta en humanidade e que as Cáritas parroquiais fan moito con moi pouco. Pero esta calidade non lle vén dada só por unha cuestión meramente humanitaria, senón tamén e, sobre todo, pola condición que temos todos de ser fillos de Deus que nos fai tratar aos demais como irmáns (Cfr. Fratelli Tutti 8, 58 e 279 v.g.)

Por outra banda, hoxe en día as Administracións Públicas teñen todo tipo de recursos moito mellores que os da Igrexa para atender as necesidades sociais das persoas máis desfavorecidas. Polo menos, é do que presumen todos os días nos seus discursos.

Pero estamos seguros de que isto é o que de verdade están a demandar moitas persoas? Cada vez atopo máis xente que está en procura de algo ou de alguén que dea un sentido pleno ás súas vidas e que pasa tamén polo sentido do transcendente.

Di Chesterton que «cando se deixa de crer en Deus, enseguida crese en calquera cousa». Que esteamos nunha sociedade secularizada e laicista non quere dicir que o sentimento relixioso quede anulado ou acalado nas persoas. De feito, hai uns días alguén da vida pública que non lembro, asignaba a categoría de relixión ao laicismo.

A Igrexa é cousa de Deus. Pero o é para o noso ben. Deus, por pura graza, fainos membros dunha asemblea de irmáns, que buscan a Deus e que queren facer a súa vontade para participar un día do seu mesma vida divina.

No nosopai cansamos de rezar «fágase a túa vontade aquí na terra como no ceo», pero moitos empéñanse no contrario: «fágase a miña vontade na terra e no ceo» e teñen a ousadía de desafiar o Depósito da Fe que a Igrexa tenta custodiar con fidelidade.

A Igrexa non ten que reinventarse, porque o seu fundador (o seu «inventor») foi o mellor dos posibles: Xesucristo, que por ser Deus nin se engana nin nos engana.

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco da Fonsagrada

[Artículo original]

Non está nin nunca estivo. A Igrexa, simplemente, está. A súa esencia e a súa misión non dependen das modas, aínda que ás veces poida parecer que a condicionan.

Durante os días de Pascua vemos como aquel grupo de apóstolos e discípulos de Xesús anuncia aos catro ventos que o Señor resucitou, que eles son testemuñas de tal acontecemento porque o viron e comeron con el.

Xa ao final da Pascua, en Pentecoste, vemos como Xesús envía aos seus apóstolos de dous en dous ao mundo enteiro para anunciar o Evanxeo que puxo nas súas mans. Saen a anunciar as dúas noticias máis grandes xamais coñecidas: a resurrección de Xesucristo e a súa promesa de salvación para todos os homes.

No Evanxeo aparece con claridade meridiana que é Xesucristo o que envía aos apóstolos e mesmo pon a Pedro á fronte da tarefa que lles encomenda.

Aquela Igrexa, que acababa de nacer, non tardou moito en expandirse por aqueles lugares nos que as comunicacións eran máis doadas. Tan rápido foi todo que no libro dos Feitos dos Apóstolos, nas cartas de San Paulo e nas cartas católicas temos toda clase de detalles da vida daquelas primeiras comunidades que se formaron. Hai que ter en conta que moitos destes textos escribíronse mesmo antes que os propios Evanxeos.

A mensaxe estaba clara. As dúbidas e os medos que tiñan aqueles seguidores de Xesús quedaran esclarecidos co acontecemento da resurrección. Pero iso non impediu que xurdisen problemas, polo que ao pouco tempo os apóstolos tiveron que reunirse de novo para ver como resolvían algunhas cuestións sen faltar á mensaxe que Xesús depositara nas súas mans. É o que se coñece como o Concilio de Xerusalén.

A mensaxe e a vida da Igrexa é a mensaxe e a vida de Xesucristo. Non pode ser doutra maneira, porque entón xa non sería a Igrexa de Xesucristo. Sería outra cousa e non creo que mellor.

Xesús é o mesmo onte, hoxe e sempre. A súa persoa e a súa mensaxe non necesitan influencia das modas porque teñen solución de eternidade e, polo tanto, de plenitude.

A Igrexa non ten que adaptarse aos tempos e moito menos acomodarse aos tempos, porque a Igrexa manexa unha mensaxe e uns instrumentos que transcenden ao tempo. A Igrexa móvese noutras categorías, aínda que é verdade que a súa misión se desenvolve no tempo.

Cando hai unha crise económica, a solución non é pór a impresora dos billetes a funcionar porque se devalúa a moeda e prodúcese unha situación moito peor, xa que todos eses billetes perden o seu valor e quedan nun simple papel que non serve para nada. De igual xeito, a Igrexa non pode devaluar a súa mensaxe nin tampouco convertela nunha mensaxe calquera porque entón tamén deixaría de ser o que é, e xa non tería o valor que lle corresponde.

Tampouco podemos caer na falacia de adaptar as cousas ao noso gusto, porque entón terei fe en min mesmo, pero non será a fe de Xesucristo. E eu a min mesmo non me podo salvar.

Tampouco serve o de coller só o que me gusta e deixar ao carón as páxinas máis esixentes do Evanxeo. As palabras de Xesucristo están claras e a Tradición da Igrexa tratou sempre de conservalas fielmente. Ninguén como Xesucristo combina mellor misericordia e esixencia, que, por outra banda, lonxe de ser conceptos contrarios, son máis ben complementarios e necesarios para non caer no «buenismo» nin no totalitarismo.

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco da Fonsagrada

[Artículo original]