historia

Relixión significa relación da divindade cos homes, e dos homes con Deus.

A historia sagrada comezou así: Deus chama a Abraham, cuxos proxenitores servían aos deuses pagáns no país de Caldea, e promételle unha terra propia e unha descendencia numerosa. Abraham cre a Deus e fíase da promesa que lle fai. Así se estrean as relacións de Iavé co seu pobo.

Deus desexa que o home viva en comuñón con el, e proponlle un pacto de alianza. Parece coma se tomase exemplo dos costumes sociais en uso nos tempos primitivos. Os pactos de axuda eran frecuentes nas xeracións contemporáneas de Abraham. Cando xurdían litixios grupais, o máis débil pedía ao máis forte que lle dese protección, e este prometíalla mediante un pacto, cuxas condicións asinaban ambos os contendentes. O ritual deste convenio, chamado alianza, consistía en sacrificar un animal e descortizalo, e os contendentes proferían improperios contra o que fose infiel ao prometido na alianza pactada entre ambas as partes.

Concluído o pacto, na arca da alianza gardábanse as táboas da lei, como testemuño do acordado, e plantábase unha árbore ou se fixaba unha mouteira de pedra, lembrando o lugar onde aquilo se asinou. Deste xeito oficializáronse as relacións de Deus co pobo de Israel. Con todo, o pacto de Deus cos homes, ten unha particularidade única: a diferenza abismal entre a grandeza e a bondade do Creador e as limitacións humanas. Uns pobos procuraban aliarse con outros buscando protexerse contra un terceiro. Non era así o comportamento de Deus. Este prometía protección ao seu pobo, como nos lembra a historia sagrada. Pero, tanto nun caso como no outro, ambos comprometíanse a ser fieis ao acordado. Compromiso que Israel non sempre cumpriu, de tal maneira que Deus tivo que imporlle repetidos correctivos pola súa infidelidade: ruína de Xerusalén, catividade a que se viu sometido o pobo nalgunhas ocasións, dispersión dos israelitas. Con todo, a fidelidade de Iavé mantívose inamovible e houbo periódicas renovacións do rito da antiga alianza, como aquela na que participou Moisés no monte Sinaí.

Con este rito aliancista do Sinaí, Deus demostra que o seu plan é facer un pobo que o adore só a el. Este plan maniféstao o Señor nos seguintes termos: “se observades a miña alianza, eu serei o voso Deus, e vós seredes o meu pobo”. Pero a historia repítese, e as limitacións humanas continúan tamén na Igrexa, que é divina e humana. Isto sábeo o Señor, polo cal actuando coa pedagoxía de sempre, quere que se repitan periodicamente ritos aliancistas, lembrando aos israelitas os compromisos das alianzas pasadas, por iso é polo que nestes tempos de decadencia relixiosa, pida á Igrexa que tamén ela se revise, para detectar as súas posibles carencias, e poder emendalas. Esta é a finalidade do Sínodo convocado polo Papa Francisco. A esta acción eclesial estamos convidados todos para que, iluminados pola luz do Espírito Santo podamos ver o que falla na nosa vida persoal, e tamén na nosa sociedade; e, unha vez diagnosticadas as causas da actual crise de fe, decidámonos a combatelas con todas as nosas forzas.

Sumémonos todos a este proceso renovador, posto que todos somos Igrexa, e debemos colaborar na súa misión social e evanxelizadora.

Indalecio Gómez

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

En efecto, a palabra «historia» escríbese con «h» pero, o seu contido nútrese de acontecementos. Os acontecementos positivos enriquécena. Os negativos, deteriórana. Os niveis de comportamento humano son diversos: culturais uns, industriais outros; moitos sociais, e os máis éticos, que miran á moralidade do individuo… Todos eles son cotizables na avaliación da historia. A cultura eleva a competencia do home. A industria enriquece o nivel de vida das familias. O comportamento social favorece a convivencia veciñal. Todos estes valores contribúen á riqueza dun pobo, pero, postos a priorizar os niveis das distintas achegas, salta á vista que a primacía lle corresponde ao comportamento moral dos individuos.

A responsabilidade ética vénlle ao home pola súa condición social. As persoas somos seres sociais, e as nosas relacións van en tres direccións: Deus, os homes e o mundo. A Deus debémoslle o recoñecemento da súa soberanía absoluta e a aceptación da nosa adhesión á súa vontade. Aos homes debémoslles a valoración da súa dignidade, como supremo valor creado, e o respecto aos seus dereitos; e sobre o mundo, recoñecemos o noso señorío e as nosas responsabilidades.

Da nosa actitude ante estas 3 relacións, xorde o concepto do ben e do mal. Bo é o que se axusta á vontade de Deus, aos dereitos das persoas e ao respecto á natureza. Nunca é lícito facer o mal, nin sequera en función dun ben, posto que o fin non xustifica os medios. Poden darse circunstancias conflitivas, como o caso dunha causa con dous efectos: un bo e outro malo. Como proceder nestas situacións? Coidando, 1°, que a acción da que se segue dobre efecto sexa boa ou polo menos indiferente. 2°, que o efecto que se pretende sexa bo. Nunca se pode pretender facer algo malo, por boas que sexan as intencións, posto que o fin non xustifica os medios. 3°, que o efecto bo sígase antes ou polo menos, tan inmediatamente como o malo. E 4°, que exista un motivo suficientemente grave para permitir o efecto malo.

Neste e en todos os casos, a suprema norma de comportamento é a conciencia. Agora ben, a conciencia hai que formala doctrinalmente e capacitala operativamente, cultivando os bos costumes, das cales se integra a historia dos pobos.

A palabra «historia» escríbese con «h». A historia dos pobos constrúese co comportamento dos cidadáns.

Resumindo: «historia» palabra do dicionario, escríbese con «h». A historia dos pobos escríbese traendo á memoria os acontecementos das xeracións pasadas. A nós tócanos escribir a historia actual: fagámolo con «boa letra».

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral de Lugo

Preguntarnos polo inicio de calquera amor non é unha tarefa doada: ao principiou distinguíache entre a xente. Eras unha persoa máis que camiñaba na mesma dirección aínda que paralelamente, pero chegou un día en que nos cruzamos. Desde ese intre camiñamos xuntos. Logo vivimos xuntos e, despois, naceron os nosos fillos que selaron a nosa alianza.

É un símil que nos permite falar do compoñente cristián nos primeiros séculos na Diocese lucense. Sería pueril crer que chegou un notable bispo e asentouse a partir do primeiro século do cristianismo conforme ía difundíndose esta novidade. A expansión nos primeiros séculos podémola imaxinar como un grupo de seguidores do Nazareno que vai penetrando nas diferentes clases sociais sen maior ánimo que o de seguir as doutrinas do Mestre, doutrinas que non eran entelequias, senón que tiñan aplicación práctica na vida cotiá. A novidade do cristianismo estaba en que tiña consecuencias na maneira de vivir: unha crenza que tiña implicacións na vida cotiá, algo inexistente na relixión romana. Non se distinguía ben ao principio que era iso de ser cristián.

Quizais os primeiros cristiáns lucenses camiñaron no medio da masa sen maior pretensión que ser consecuentes coa súa fe. E quizais os primeiros cristiáns que chegan a Lucus Augusti viñan como soldados formando parte das lexións romanas. Do mesmo xeito que outras sensibilidades relixiosas, por exemplo o mitraísmo, convivían dentro do estamento militar; tamén o propio cristianismo causou impacto nun grupo non moi numeroso de soldados. Ese talante disciplinario, pero non o discurso bélico co que se caracteriza o exército, concordaba coa nova relixión. Do mundo militar, o cristianismo, vai tomando a súa propia linguaxe. Lémbrese o caso da palabra sacramentum, que non é outra cousa que o xuramento que facían os soldados ao principio da súa misión.

O cristianismo é unha relixión que vai tomando ideas da realidade na que se atopa para expresarse.

Sabemos que a tolerancia do cristianismo non sucede até o ano 313 co edicto de Milán e Constantino, e que non pasa a ser relixión oficial do Imperio até o emperador Teodosio, no ano 375. Esas realidades ocúltannos, ou non permiten afirmar con claridade, a existencia do cristianismo nestas terras, pero o que podemos afirmar é que si existirían cristiáns.

O descubrimento da ara adicada a Mitra xunto á Catedral fainos pensar máis que de guerras dunha relixiosidade militar, e sobre todo no século III. Tampouco temos mártires nin casos de persecución relixiosa que nos fale dunha evanxelización precoz, case inmediata aos apóstolos. A min, particularmente, gústame imaxinar que os primeiros cristiáns que houbo nestes extremos do finis terrae, eran homes e mulleres cunha filosofía de vida moi marcada, que eran consecuentes coas súas crenzas e que pasaron pola vida facendo o ben sen loitas dialécticas. Houbo cristiáns en Lugo nas lexións romanas? Nunca o saberemos a non ser que se lean outro tipo de pegadas até agora refugadas. Xa sería máis difícil afirmar que o Camiño -así denominado o cristianismo no libro dos Feitos dos Apóstolos- penetrase nos indíxenas sobre todo á hora de adoptar unha relixiosidade diferente ao paganismo no que estaban habituados a vivir. Senón para mostra vease o De correctione rusticorum do noso San Martiño de Braga ou de Panonia (século V d.C.). Neste libro vese un esforzo por conducir á fe aos rudos homes do campo non cancelando ou condenando as súas prácticas, senón enchéndoas dun novo contido. Lembro neste caso os rezos que debían substituír as invocacións a determinados seres divinos ao recoller as herbas do campo.

Nos tempos do Arde Lucus -ambientada entre o século I a. C. e o V d. C- o fenómeno do cristianismo sería un xogo de nenos, a súa incidencia sería pouco significativa.

Óscar González Murado