Eucaristía

Escola de formación sobre a Eucaristía

O 7 de marzo no salón de actos do Seminario tivo lugar a terceira sesión da Escola de formación sobre a Eucaristía. O licenciado en Teoloxía Litúrxica José Sánchez Piso deu unha explicación sobre o ofertorio e a pregaria eucarística.

Hai catro expresións que constitúen o fundamento da Eucaristía: coller o pan, bendicilo, partilo e dalo. Estas 4 accións seguidas aparecen tamén na multiplicación dos pans e dos peixes (Mt 14, 19) e cando Xesús se manifesta a dous discípulos (Lc 24, 30).

Igual que no comezo da Misa, sobre todo na solemne, hai unha procesión, un canto e unha oración, tamén no ofertorio hai unha entrada, un canto (chamado precisamente ofertorio) e a oración.

Ademais da pregaria eucarística por excelencia -canon romano- hai varias opcións: pregarias eucarísticas II, III, IV. Por sinalar algunha diferencia, dicir que no canon romano insístese máis en que se está ofrecendo un sacrificio a Deus e nas pregarias II, III, IV está menos ausente a mención ao Espíritu Santo que no canon romano.

A seguinte sesión da Escola sobre liturxia será o 23 de maio, que tratará sobre o rito da comuñón.

Primeira sesión da Escola de Formación sobre a Eucaristía

O 22 de novembro comezou a Escola de Formación sobre a Eucaristía que a Delegación de Laicos, Familia e Vida organiza este curso, con sesións bimestrais. Na primeira, o licenciado en Teoloxía Litúrxica, José Sánchez Piso, explicou os ritos introdutorios.

Cando se fala das partes da Misa debe facerse desde a espiritualidade, a tradición, a teoloxía, o dereito, a estética, as rúbricas,…

Nun momento da súa intervención referiuse Sánchez Piso a un cambio: “o Misal actual substitúe a fórmula “Preparado o sacerdote…” por “Congregado o pobo…”. Non significa que o sacerdote non deba estar preparado, pero está poñendo o acento no pobo. Xa non é a Misa do cura á que asisten algúns, senón que é a Misa da Asemblea presidida polo ministro ordenado. Como facer que realmente unha morea de individualidades que viñeron da súa casa fagan unha asemblea de verdade? Para iso importa o canto de entrada, que acompaña a unha procesión, ás veces reducida simplemente ao camiño desde a porta da sancristía ata o altar pero outras veces celebrada con solemnidade. E temos os 3 elementos cos que empeza a Eucaristía: a procesión, cantando, para rematar cunha oración. Este esquema é clásico no culto católico, xa fala diso San Agostiño”.

Sobre a oración colecta, Sánchez Piso explicou o motivo de ter ese nome: “chámase así porque recolle o sentido da celebración e as oracións dos fieis. Porque o sacerdote di “Oremos” e para iso hai que facer un intre de silencio e orar”.

Nunha colecta hai distintas partes: “unha invocación (O Deus, Pai eterno…) mencionando a Deus a algún atributo seu. A continuación vén o memorial, que é lembrar un feito salvífico realizado por Deus (Encarnación….). Despois vén a petición e finalmente a conclusión. Nesta dise “Por Xesucristo o Noso Señor” porque as peticións non as facemos a Xesús senón ao Pai eterno, pero nós non somos dignos de dirixirnos ao Pai eterno, polo que ao final de calquera oración dicimos que se facemos a petición é porque poñemos a Xesús como intercesor”.

Lugo, cidade eucarística

Aínda que a historia e a fe son realidades distintas, sempre camiñaron dándose a man na vida dos lucenses.

A fe é un agasallo de Deus. A historia é obra dos homes. As vías romanas e as torres medievais de Galicia dan testemuño da laboriosidade dos nosos avós.

O empedrado dos nosos vellos camiños e a arquitectura dos ancestrais castelos señoriais dan fe do interese que se impuxeron os nosos antepasados para deixar ás futuras xeracións un mundo mellor e unha sociedade máis culta.

Os viñedos da nosa Ribeira Sacra, e as pradarías dos nosos vales, e os trigais dos nosos agros… son falas históricas do labor das xeracións pasadas. Camiñando en paralelo co quefacer histórico dos moradores destas terras, discorre a relixiosidade dos galegos, cuxas pegadas de peregrinos perpetúanse en cruceiros, mosteiros, santuarios que abertos ao culto ou en ruínas devastadoras, son vestixios da relixiosidade popular dos nosos antepasados. Estes son algúns dos fitos da relixiosidade do pobo galego.

Pero a fe non se conquista, senón que se recibe. A fe é unha dádiva de Deus, pero nós debemos predispoñernos para aceptala. Á fe non se chega por mero raciocinio. Con todo, a razón e a experiencia predispóñennos para ser crentes. No campo da relixiosidade, pesa máis o interese que a conciencia. É máis eficaz a forza do corazón, que a luz da razón. Énos máis doado fiarnos do amigo, que facer caso ao adversario.

A fe é unha virtude teologal que Deus outórganos gratuitamente. A fe é un abrirse Deus ao home, como amor e benfeitor. Agora ben, esta apertura de Deus pide unha resposta e unha correspondencia. Pola nosa banda, a fe é ofrenda do noso ser e da nosa existencia ao Señor. Ofrenda do noso entendemento: o crente presta sentimento ao que lle revela Deus, renunciando a preguntarlle o “porqué” dos seus divinos ensinos. Do amigo fiámonos, sen esixirlle explicacións.

A fe é tamén ofrenda da nosa vontade. Ao amigo resúltanos fácil compracelo, non así ao adversario. A fe é un acto de amor, con que Deus conquístanos enteiramente: o noso entendemento e a nosa vontade pasan a ser posesión de Deus. Na fe, Deus, que xa é Señor do home por creación, agora éo tamén por conquista súa e por ofrenda nosa. Crer é acoller ao Señor, e xogarse a vida por El.

Todo isto é a eucaristía, sacrificio e entrega.

Pois, peregrinos que vos dirixides a Compostela, as “vieiras” que colgan do voso peito, van lembrando que “non hai camiño: faise camiño ao andar”. Lugo é fortaleza amurallada e cidade eucarística por excelencia. Facede un alto no camiño e visitade a Xesús Eucaristía, presente na nosa catedral, e pedídelle que El sexa o voso guía no voso cotián peregrinar.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Ver artículo en castellano]

A celebración da Eucaristía dominical

Hai xa algúns meses que retomamos a celebración pública da Eucaristía e a actividade das parroquias; e, con data do 25 de xullo, foi levantada xa na nosa Provincia eclesiástica a dispensa da asistencia á Misa dominical, outorgada ao comezo do confinamento. Estamos lonxe, con todo, dunha situación normal. En todo caso, a partir do que vivimos, parece evidente que a urxencia pastoral de relanzar a vida de fe cristiá nas nosas comunidades e parroquias concrétase nunha primeira e decisiva tarefa: potenciar a participación activa na celebración da Eucaristía, tal e como viñemos facendo desde hai varios anos coa reordenación pastoral.

Os desafíos pastorais aos que nos enfrontabamos nas últimas décadas, cunha descomposición notable da estrutura parroquial tradicional, conducírannos xa á certeza de que é urxente reunir de novo aos nosos fieis cristiáns, procurando dar forma a comunidades que poidan ser unha referencia no lugar, nas que os fieis poidan vivir as dimensións fundamentais da experiencia cristiá: a celebración dos sacramentos, a educación na fe e a caridade.

As actuais circunstancias volveron a subliñar, en particular, o valor central da Eucaristía dominical. Privados da celebración pública da Santa Misa durante o confinamento, fixémonos quizais máis sensibles e conscientes do valor que esta ten para a nosa vida. E a constante celebración privada da Misa por parte dos nosos sacerdotes, xunto ás axudas telemáticas para permitir a proximidade a estas celebracións, testemúñano. A nosa aposta, conscientes de que a nosa situación pastoral non é a doutras rexións da Igrexa, segue sendo a de lembrar o valor, a posibilidade, a necesidade e a urxencia de favorecer a participación na Eucaristía. Na natureza da Igrexa non existe, ao final, alternativa posible á Misa dominical. Só a participación na Eucaristía, só a celebración do Misterio Pascual no Domingo fai a Igrexa.

A celebración do misterio eucarístico é “fonte e cume de toda a vida cristiá” e, polo tanto, o momento substancial da constitución da comunidade parroquial. Nela, a Igrexa faise consciente do significado do seu propio nome: convocación do Pobo de Deus que loa, suplica, intercede e agradece. Ao celebrar a Eucaristía, a comunidade cristiá acolle a presenza viva do Señor Crucificado e Resucitado, recibindo o anuncio de todo o seu misterio de salvación. (Congregación para o Clero, Instrución A conversión pastoral da comunidade parroquial ao servizo da misión evanxelizadora da Igrexa, 22)

Lembremos, ademais, que Lugo tivo sempre unha misión eucarística singular en Galicia, desde que moi ao principio do noso camiño cristián, os nosos antepasados colocaron no centro da Igrexa principal de Galicia naquel momento -a nosa Catedral- o signo por antonomasia da presenza de Cristo na realidade da nosa carne. Galicia recoñeceu a centralidade da Eucaristía para definir a fe cristiá desde moi antigo, e xerou unha tradición eucarística nas parroquias que pervive ata o presente. Este dato -que recibimos da tradición e celebramos cada ano de modo eminente nas festas do Corpus Christi e da Ofrenda de Galicia ao Santísimo- determina e orienta o noso camiño no presente e no futuro: a vida cristiá na nosa Diocese crecerá unicamente sobre esta identidade eucarística.

Mons. Alfonso Carrasco

Nota pastoral dos Bispos da Provincia eclesiástica de Santiago de Compostela sobre a participación na Eucaristía dominical

Desde o inicio da crise sanitaria provocada polo virus COVID-19 e de acordo cos protocolos sanitarios establecidos polas autoridades, os Bispos de Galicia, pensando no maior ben e na tranquilidade de conciencia dos fieis, procedemos a dispensar da obrigación da asistencia a Misa os domingos e días de precepto[1], vivida desde sempre nesta gran familia que é a Igrexa católica.

Debido ao estado de alarma, durante estes últimos meses paralizáronse moitas das actividades pastorais habituais e mesmo houbo templos pechados. Nestas circunstancias, a nosa Igrexa tentou facerse presente a través do ministerio dos sacerdotes, de membros da vida consagrada e de laicos comprometidos nas tarefas eclesiais. Puidemos constatar con admiración e sorpresa como o enxeño creativo de moitos se reactivou e buscou os modos de que os fieis sentisen próxima a presenza e a solicitude da Igrexa, axudándolles a manter viva a esperanza e a piedade, de maneira especial a aqueles que viven en soidade e en situacións máis vulnerables. Utilizando en particular os medios telemáticos dispoñibles na actualidade, puxéronse ao dispor de todos materiais litúrxicos e catequéticos, que fixeron posible a vivencia do domingo no marco do fogar cristián.

Así, aínda que é certo que o noso pobo fiel viviu con desconcerto un inesperado xaxún eucarístico, podemos constatar que a dura experiencia que supuxo o confinamento social consecuencia da pandemia levounos a unha vivencia singular do día do Señor, non á súa supresión: fomos testemuñas dunha verdadeira peregrinación chea de fe do templo á casa, da igrexa parroquial á Igrexa doméstica [2]. Non houbo un esquecemento do día do Señor, o dies Domini. As retransmisións televisivas, ou a través de internet, achegaron a todos os fogares as Eucaristías dominicais e festivas, incluso a Eucaristía diaria, así como acontecementos de especial transcendencia eclesial como as celebracións de Semana Santa e os actos presididos polo papa Francisco.

Na actualidade, grazas a Deus, foron xa levantadas as prohibicións que afectaban á nosa habitual mobilidade, aínda manténdose a esixencia de moitas cautelas. Por este motivo, parécenos necesario dirixirnos agora a vós para levantar tamén a dispensa antedita, de modo que todos, na medida das nosas posibilidades e cos coidados debidos, renovemos con alegría e esperanza o antiquísimo costume eclesial de participar na Misa dominical e festiva cunha presenza física e real, no seo das nosas comunidades de referencia.

A participación activa na Eucaristía dominical nunca foi para nós só un costume ou un mero deber, senón a celebración da comuñón con Cristo e cos irmáns [3] (cf. LG 7), no día en que Cristo venceu á morte e fíxonos partícipes da súa vida inmortal. Cada celebración dominical, presididos polo sacerdote e convocados como Pobo de Deus ao redor da mesa do altar, as palabras de Xesús, “facede isto en memoria miña” (cf. Lc 22, 19; 1Cor 11, 24-25) foron sempre moito máis que un simple recordo ou unha repetición dos seus xestos e palabras. Foron e son unha verdadeira acción de grazas e encomio, presenza actual e viva de Cristo pola forza da súa Palabra e do seu Espírito, memorial de Cristo, da súa vida, da súa morte, da súa resurrección e da súa intercesión xunto ao Pai [4].

Agora, tras o tempo de confinamento, podemos valorar mellor a graza grande de vivir a Eucaristía en comunidade, sobre todo o domingo e os días de precepto; e experimentar a alegría de ser membros da gran familia da Igrexa católica, vivindo como irmáns, unidos sempre, pero sobre todo nas dificultades. A vivencia presencial da Eucaristía dominical ten unha importancia decisiva para a fe de cada un e fundamenta e confirma toda a práctica cristiá [5].

Celebrar cada domingo a Eucaristía na comunidade parroquial ou na comunidade de referencia da unidade pastoral sostén a nosa esperanza ante a vida e ante a morte, e fortalece o compromiso da caridade. Comulgar a Cristo, Pan de Vida, introdúcenos á máxima unión co Fillo de Deus e coa Igrexa e, por tanto, cos nosos irmáns. Non se pode compartir o pan eucarístico sen compartir o pan cotián. Deste xeito, a vida enteira do crente vaise facendo expresión da entrega do Señor pola salvación de todos, especialmente daqueles que máis o necesitan.

De feito, durante as semanas máis duras do confinamento puidemos ver multitude de xestos de fraternidade nas parroquias cara ás persoas máis afectadas pola pandemia: o esforzo que se fixo e fai nos comedores de Cáritas, a repartición de alimentos nas parroquias, a preocupación polos enfermos e anciáns, a proximidade cara ás familias recluídas nas súas casas… e moitos outros que permaneceron e permanecen no anonimato. Para non esgotarnos nin rendernos no necesario esforzo que temos que facer ante as dramáticas consecuencias socio-económicas que se derivarán da crise sanitaria, os fieis cristiáns temos que alimentar o exercicio da caridade, especialmente na celebración dominical, porque a Eucaristía acende e arrastra aos fieis á caridade de Cristo [6], e por si mesma convértese en escola de amor activo ao próximo [7], que impulsa a todo o que cre nel a facerse pan partido para os demais e, por tanto, a traballar por un mundo máis xusto e fraterno [8].

Así pois, participemos de novo na celebración do domingo, día do Señor, como o día en que a nosa fe nútrese co Pan da Palabra e da Vida: só así a nosa existencia como cristiáns será prolongación vital do amor de Deus derramado nos nosos corazóns co Espírito Santo que se nos deu (Rom 5,5).

A singular experiencia do confinamento foi, sen dúbida, unha invitación para deternos e a pensar no noso modo de vivir; e, en particular, unha ocasión para comprender mellor a importancia que ten para cada un a celebración do domingo. Agora é tempo de saír de novo, coas medidas sanitarias esixidas, e de celebrar xuntos a Santa Misa, con paz e alegría, con calidade litúrxica e calidez humana a Eucaristía dominical cos irmáns na fe, presididos polos nosos sacerdotes. Así, participando nas nosas comunidades e parroquias, poderemos afrontar os desafíos do noso tempo alentados polo Espírito do Resucitado sostidos polo gozo de celebrar presencialmente no templo o día do Señor, e pola comuñón nas riquezas de vida e de caridade que nos ofrece a Eucaristía.

Que Santa María, Nai de Deus e Nai nosa, e os nosos santos patróns, o Apóstolo Santiago, San Rosendo, San Martiño, San Froilán, San Telmo, protexan e amparen as nosas comunidades e parroquias, gárdennos unidos nas alegrías e nas adversidades, e sexan o noso auxilio para librarnos desta pandemia e de todo mal, para que nos nosos corazóns consérvense sempre a fe, a paz e o amor fraterno.

Santiago de Compostela, 25 de xullo de 2020.

+ Julián, Arcebispo de Santiago.

+ Luis, Bispo de Tui-Vigo.

+ Alfonso, Bispo de Lugo.

+ José Leonardo, Bispo de Ourense.

+Luis Ángel cmf, Bispo de Mondoñedo-Ferrol.

A %d blogueros les gusta esto: