Ensinanza relixosa na escola

Sen ánimo de polemizar, quero aclarar algunhas cuestións que me parecen verdades de sentido común, para aqueles que estamos dispostos a dialogar, a razoar, e a vivir nun contexto de liberdades e de respecto aos dereitos fundamentais do ser humano.

O ensino da Relixión na escola (Ere), especialmente en España, volve ser motivo de debate. Este debate, para aqueles que afirman que co novo currículo da Ere, vólvese ao nacionalcatolicismo, debería estar pechado fai moito tempo. Así sucede no 99% dos países de Europa. A Ere está, cuns contidos básicos e elementais, nos países máis desenvolvidos da Unión Europea (nalgúns de xeito obrigatorio) e nos que mellor calidade de ensino hai.

En primeiro lugar, un erro grave a este respecto, é ignorar que a formación relixiosa nos centros escolares é obxecto dun dereito fundamental. E, en segundo lugar, -outro grave erro-, consiste en non querer atribuír á materia a mesma importancia recoñecida ás demais materias curriculares. Sen formación relixiosa ándase mal pola vida e polo mundo.

Estes dous erros provocan notables desorientacións e fan case imposible o debate. Por exemplo, a ninguén se lle ocorrería pensar que se pode ensinar cristianismo á marxe do estudo das outras grandes relixións monoteístas. Nunca se fixo así. Ou que se pode falar de Deus sen ensinar as formas de relacionarse con El. Por exemplo, todo o relativo á oración e á liturxia, coa carga que conleva de socialización, educación para o silencio e a contemplación, etc. Ou as relacións insubstituíbles para unha comprensión da realidade entre a fe e a arte, o patrimonio relixioso e o turismo, a fe e a razón, a ciencia e a fe, etc. Como se pode dialogar con alguén que non é capaz de concibir que se pode ser crente e pensador, ou que, de feito, a filosofía e a fe sempre camiñaron xuntas ata o século XIX? Como podemos chegar a un acordo un crente e un incrente, ou un agnóstico, se descartamos desde o principio toda posibilidade de relación entre a fe e a ciencia? É que non se pode ser científico e crente? É que non é compatible afirmar que estamos no mundo porque hai un Deus creador e ao mesmo tempo que as sementes da vida evolucionaron de moitos xeitos? As teorías científicas tamén cambian e evolucionan e elas soas non teñen a última palabra.

Ler máis

A presenza da Relixión na Escola non é un privilexio da Igrexa, nin unha concesión arbitraria dun partido político. É un dereito dos pais/nais e do alumnado. Recollemos nas seguinte liñas a base legal que sustenta ese dereito.

A nova Lei de Educación, a LOMCE, (Disposición Adicional 2ª) sobre a Ensinanza da Relixión, sinala:

1. “A ensinanza da relixión católica axustarase ó establecido no Acordo sobre Ensinanza e Asuntos Culturais suscrito entre a Santa Sé e o Estado español. A tal fin, e de conformidade co que dispoña dito Acordo, incluirase a relixión católica como área ou materia nos niveis educativos que corresponda, que será de oferta obrigatoria para os centros e de carácter voluntario para os alumnos e alumnas”.

(En términos semellantes expresábanse as anteriores leis educativas)

O Acordo entre o Estado Español e a Santa Sé sobre Ensinanza e Asuntos Culturais, de decembro de 1979, sobre esta cuestión indica:

Art. 2. “Os plans educativos …incluirán a ensinanza da Relixión Católica en todos os Centros de Educación, en condicións equiparables ás demais disciplinas fundamentais. Por respeto á liberdade de conciencia, dita ensinanza non terá carácter obrigatorio para os alumnos. Si se garante o dereito a recibila”.

Ese Acordo que entrou en vigor o 4 de decembro de 1979 segue vixente.

Tamén a Constitución Española é clara:

Art. 16.3. Ningunha confesión terá carácter estatal. Os poderes públicos terán en conta as crenzas relixiosas da sociedade española e manterán as conseguintes relacións de cooperación coa Igrexa Católica e as demais confesións”.

Art. 27. 1. “Todos teñen dereito á educación. Recoñécese a liberdade de ensinanza. 2. A educación terá por obxecto o pleno desenvolvemento da personalidade humana no respecto ós principios democráticos de convivencia e ós dereitos e liberdades fundamentais. 3. Os poderes públicos garanten o dereito que asiste ós pais para que os seus fillos reciban a formación relixiosa e moral que estea de acordo coas súas propias conviccións”

E para rematar, a Lei Orgánica 7/1980, do 5 de xullo, de Liberdade Relixiosa.

Art. 2. 1. “A liberdade relixiosa e de culto, garantida pola Constitución, comprende o dereito de toda persoa a:

c) Recibir e impartir ensinanza e formación relixiosa de toda índole, xa sexa oralmente, por escrito ou por calquera otro procedimento; elexir para si, e para os menores non emancipados do ámbito escolar, a educación relixiosa e moral que estea de acordo coas súas propias conviccións”.

Art. 2.3. “Para a aplicación real e efectiva destes dereitos, os poderes públicos adoptarán as medidas necesarias para facilitar a asistencia relixiosa nos establecementos públicos militares, hospitalarios, asistenciais, penitenciarios e outros baixo a súa dependencia, así como a formación relixiosa nos centros docentes públicos”.

Relixión na Escola, SI. E non porque si, senón porque é un dereito que temos como cidadáns españois. Dereito que teñen case todos os cidadáns de todos os países de Europa. Pero disto escribiremos outro día.

Miguel Rico Gómez

Dtor. da Oficina da Delegación Diocesana de Ensinanza