amor

Esta expresión saída da pluma de Descartes, é ben coñecida, pero non sempre ben interpretada. A primeira vista, dá a impresión de que pode ter sentido causativo ou conclusivo. Non estamos no certo. Con ela, o distinguido filósofo non quixo expresar a orixe do home, senón a súa existencia. Non existimos porque pensamos, senón que pensamos porque existimos. A actividade do home non é a causante da súa orixe: é a constatación da súa existencia, porque primeiro é o existir e despois é o obrar.

Certo que a grandeza do home está no seu raciocinio, na súa conciencia. Isto distíngueo de todos os outros seres vivos. É o único capaz de preguntarse por qué vive e para que vive. O pensamento e a conciencia elevan ao home por riba de toda outra criatura e capacítao para realizar o impensable. Os pais da Revolución Francesa chegaron a divinizar a razón humana, sublimando as marabillas da súa capacidade. Pero coidado! Que a nosa razón tamén é capaz dos maiores despropósitos. Auschwitz, Hiroshima, Nagasaki, a brutalidade machista e outras aberracións da nosa moderna historia confírmannolo. Non obstante o alto valor que ten a nosa conciencia, non a absoluticemos, posto que ela pode ser a nosa salvadora ou a nosa aniquiladora. Entre as múltiples definicións do home, escollamos aquela que a supera a todas e sintetízaas todas; e na nosa procura quedemos con esta: “Son amado, logo existo” e “amo, logo son home”. O amor está na nosa orixe, na nosa existencia e no noso futuro eterno.

O amor dá peso e consistencia á persoa. O que ama e é amado, vive e realízase como home. O que vive no amor, divinízase. “Son amado, logo existo” e “amo, logo son persoa” son dúas verdades innegables. Pero primeiro é a pasividade amorosa. Para que poida amar teño que ser amado. O amor non é unha conquista, é un don (San Tomé). O amor non se impón, senón que se contaxia. O amor non se entende se antes non se experimenta. Por moito que che encarezan que ames aos demais, non poderás facelo, se antes non che capacitaron para facelo. O home pode converterse en fonte da que emanan ríos de fraternidade. Pero para chegar a ser fonte, primeiro hai que beber da orixinaria fonte de amor que no sobrenatural é Xesucristo e no humano foron os nosos proxenitores. Esta foi a nosa sorte: “fun amado, por iso existo”. Fun amado para que puidese existir. Este é o primeiro sentido da afirmación cartesiana. E tamén é verdade que existo para amar, pero a prioridade correspóndelle ao amor recibido. Prioridade no ser e prioridade no quefacer. Os extremos tócanse: nacemos do amor e nacemos para amar.

Tomemos conciencia da nosa orixe e da nosa misión, e a nosa convivencia converterase nun campo de amor primaveral.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Querido Deus Pai con corazón de Nai.
Nesta noite cada un/unha trae moitos gozos, moita historia ás costas, moita esperanza, moita loita. A noite trae un silencio, tan necesario e que convida a repousar. Silencio ao cal acudimos cando un precisa entrar no seu interior, ao máis íntimo do existir.
Nesta noite traio unha dor (ao final de contas, son moitas as dores que nos quitan a paz): a dor da situación que vivimos, da situación que viven tantos enfermos, da inquedanza das súas familias, da incerteza de moitas traballadoras e traballadores, de moitos pais e nais.
Traio preguntas de millares de nenas e nenos, universitarios, mestres e profesores…
Traio a soidade de tantos anciáns, de cantos coidan deles. Traio a cantos compoñen cada centro asistencial, sexa do ámbito que sexa.
É moita a humanidade que sofre e non desespera. É moita a humanidade esquecida, pero que continúa sendo protagonista desta historia divina.
Son moitas as dores que nos gustaría cambiar en festa por arte de maxia. Pero non, a vida non é película. A vida é loita, entrega, coidado, xenerosidade, desinterés. A vida componse de moit@s actores secundarios, do anonimato, do segundo plano…

A reflexión de hoxe parte da lectura do Evanxeo do próximo domingo. En moitas ocasións, cando me achego ás lecturas do domingo para preparar a homilía, fágoo lendo primeiro o evanxeo, pois sempre é máis doado de comprender.
 Co evanxeo de hoxe un queda en éxtase pensando: que bonito é isto que hoxe nos di Xesús!… amar, o amor aos demais.. é o único que importa, só amar… E aquí pódese quedar un todo o día pensado nisto, coma se non houbese nada máis bonito que o amor de verdade. Xa que, sen dúbida, o é.
 Despois fun á primeira lectura. Na selección das lecturas para os domingos que fai a Igrexa, a primeira lectura e o evanxeo están, case sempre, na mesma liña. Este domingo non ía ser menos. O tema é o mesmo, pero as palabras parécense moi pouco.
 Di a primeira lectura: «Non oprimirás nin aldraxarás ao forasteiro, porque forasteiros fostes vós en Exipto. Non explotarás a viúvas nin a orfos, porque, se os explotas e eles berran a min, eu escoitareinos…»
 E o Evanxeo: «Amarás ao Señor, o teu Deus, con todo o teu corazón, con toda a túa alma, con todo o teu ser.” Este mandamento é o principal e primeiro…»
 Que pasa, entón?. Pois pasa o que di o refrán: obras son amores e non boas razóns. O amor, se queda só nun sentimento, é posible que non sexa amor.
 Se nos conformamos coa sensación pracenteira que temos cando amamos quizais non fose a intención que estaba na mente de Xesucristo cando dixo estas palabras.
 O amor concrétase en obras, e, posiblemente, canto máis nos doia unha obra, máis amor supoñerá.
 Recordo o que contaba un sacerdote tras confesar. Puxéronlle de penitencia que dese unha esmola aos pobres. El preguntou canto tiña que ser. E o confesor díxolle “ata que che doia”.
 Por suposto que haberá moitas obras que non nos doian, senón todo o contrario, e non por iso hai que rexeitalas. Son agasallos que nos fai Deus para compensar as veces en que amar aos demais suponnos moito esforzo ou é máis difícil.
 Os que están casados ou viven en comunidade entenden á perfección as lecturas da misa do próximo domingo. A teoría é fácil e bonita. A práctica é outra cousa. Pero o resultado final compénsao todo.

Miguel Ángel Álvarez