P. Juan Carlos Díez de la Calle, predicador da Novena da Graza en San Francisco Xavier

No último número da revista Misioneros Javerianos figura o testemuño do P. Juan Carlos Díez de la Calle, que será o encargado de predicar a Novena da Graza en San Francisco Xavier, Lugo (4-12 de marzo). Reproducimos a entrevista.

O P. Juan Carlos Díez de la Calle traballou 6 anos en tarefas de animación, tras ser ordenado en 1992. Estivo en Camerún e nestes últimos anos no Chad. Desde o pasado setembro incorporouse ao traballo de animación misioneira e vocacional na comunidade xavierana de Murcia.

– Podes describirnos as grandes liñas da presenza dos misioneiros xaverianos no Chad?

– Desde o inicio do noso servizo misioneiro na diocese de Pa participamos activamente. Un novísimo misioneiro oblato, recentemente ordenado Bispo, Jean Claude Bouchard, xunto co seu equipo pastoral de misioneiros e misioneiras puxera en marcha un plan pastoral de evanxelización inculturado tras anos de reflexión e de preparación. Foron anos entusiastas de moito traballo nunha misión bastante nova (de apenas vinte anos trascurridos desde a chegada dos primeiros misioneiros). Comezamos con dúas comunidades de tres misioneiros cada unha, asentadas en dous territorios de misión bastante amplos: un na zona dos massas e a outra na zona dos mousseys, dous grupos étnicos importantes na Diocese. Na actualidade son tres as comunidades xaverianas na Diocese contando coa presenza dunha decena de misioneiros. O traballo foi desde o principio fundamentalmente pastoral. Consiste na creación e acompañamento de novas comunidades cristiás xurdidas dun paciente traballo de catecumenado de adultos. Do mesmo xeito preocupámonos e empeñamos moito en canto é promoción humana e desenvolvemento. A primeira tarefa que o misioneiro leva a cabo é inserirse nunha realidade nova e moi distinta da súa de orixe.

– Como é a vosa inserción na cultura ou culturas locais? Que esforzo supón? Que dificultades?

– Damos moitísima importancia a este aspecto de inserción que chamamos máis precisamente de aculturación. Practicamente os primeiros anos de presenza están orientados a facilitar a aculturación que pasa necesariamente pola aprendizaxe e coñecemento da lingua local, dos costumes e do sentido relixioso destes pobos. A aprendizaxe das linguas locais ocúpanos boa parte do noso período de inserción naquela realidade. O esforzo é considerable, dificultado pola escaseza de medios didácticos para a aprendizaxe de linguas complexas.

Outra dificultade, quizais a máis importante, é chegar a comprender a maneira de ver a vida destas xentes, os seus valores, as súas prioridades… en definitiva, o que fai tan particulares e singulares a estas culturas africanas tan distintas ás nosas.

– No voso traballo de primeiro anuncio dades unha gran importancia ao catecumenado de adultos. Podes falarnos diso?

– Na pastoral que levamos adiante o catecumenado atópase no centro. É verdade que o número de cristiáns aumentou e que a atención ás comunidades cristiás pídenos especial atención, pero seguimos sendo unha Igrexa onde o primeiro anuncio é a súa misión máis relevante. O catecumenado ten unha duración de cinco anos. Baseado na Palabra de Deus escoitada, reflexionada e interiorizada, búscase suscitar unha autentica conversión de mentalidade e de vida. Nun inicio os catecúmenos eran todos persoas adultas capaces de comprender a Palabra de Deus e de deixarse modelar por ela. É moi importante o traballo persoal de inculturación da fe que pide unha madurez e un coñecemento da propia cultura e das súas tradicións. Na actualidade, cada vez máis se van incorporando catecúmenos máis novas. Neste sentido foi moi importante o traballo de inculturación levado a cabo neste trinta últimos anos. O esforzo por traducir a Palabra de Deus ás súas linguas locais foi moi importante. Buscouse que a Palabra de Deus penetre no corazón destas culturas resaltando canto xa está presente nas mesmas e canto está ausente, é unha novidade e convida a un cambio. Algúns dos nosos misioneiros implicáronse con entusiasmo en achegar a riqueza da Palabra a estas xentes en palabras e conceptos que eles entenden como propios das súas culturas.

Importante ademais é sinalar o protagonismo da comunidade local na formación e acompañamento dos catecúmenos. Os catequistas xorden da comunidade. A coherencia entre a vida concreta do catecúmeno e canto de novo vai descubrindo no catecumenado é un elemento fundamental para a admisión dos catecúmenos aos sacramentos. Aquí tamén o compromiso dos cristiáns é moi importante.

– Cales son as relacións entre a evanxelización e as tarefas de promoción humana ou como compaxinades ambas as realidades?

– Ás veces quíxose establecer unha especie de fronteira entre a evanxelización e a promoción humana, coma se a evanxelización consistise fundamentalmente na trasmisión de conceptos, ideas, dogmas aos que hai que asentir máis ou menos acríticamente. A promoción humana sería o empeño por mellorar as condicións de vida da xente. Iso que dicimos de “predicar e dar trigo”. Pero ambas as actividades son complementarias e toda comprensión reduccionista non fai máis que malentendelas.

A evanxelización é moitísimo máis que a trasmisión de ideas, crenzas ou instrucións de vida. É sobre todo o achegamento a unha persoa: Xesucristo. Esta Persoa é vida, é relación, é compromiso, é cambio, é esperanza, é fraternidade e amor… unha persoa son opcións, formas de vivir, prioridades… e todo iso se non se traduce nun cambio efectivo de vida non se trata dunha autentica evanxelización senón máis ben dun adoutrinamento estéril.

Do mesmo xeito, a promoción humana, o desenvolvemento, sen alma ou cunha alma materialista, copia do desenvolvemento máis ao estilo occidental, non achega moito ás persoas, ás veces até as corrompe destruíndo boa parte da solidariedade tan peculiar destes pobos. O Evanxeo ten unha forza mobilizadora e transformadora que non teñen a maioría das palabras que oimos a miúdo. En Occidente talvez perdemos moito a confianza na forza da mensaxe do Evanxeo reducíndoo a unha lista de ideas, preceptos, dogmas a miúdo difíciles de comprender. Por outra banda, confundimos facilmente o desenvolvemento (a promoción humana) co ter máis, contar con medios técnicos, cousas, para “vivir mellor”. Creo que temos moito que aprender sobre a “calidade de vida” de quen viven en países que teñen menos cousas.

O Evanxeo é a alma da promoción humana. É como o proxecto do que se desexa ser e cara a onde se desexan encamiñar todos os esforzos por promover a humanidade. É triste que esquezamos isto tan facilmente. Xa Paulo VI dixo moi claramente nun dos documentos que nos faría tanto ben reler corenta anos máis tarde: “A evanxelización do mundo contemporáneo”.

– Vivindo e compartindo a nosa vida e a nosa fe cos irmáns aos que somos enviados, é moito o que recibimos os misioneiros. Que aprendiches?

– Pois creo que co dito antes dei unha resposta a esta pregunta. Precisamente esa coherencia entre o que se cre e o que se vive, polo menos como horizonte sempre visible cara ao que dirixirse. Tamén desde o punto de vista puramente humano, o contacto continuado durante anos cunha cultura diferente á propia, é moi enriquecedor. Primeiro, porque axúdache moito a saír do teu mundo estreito, das túas visións a miúdo reducidas da maioría das cousas importantes. Segundo, porque faiche profundar no sentido da túa propia cultura. E terceiro, porque vaiche configurando unha nova cultura máis tolerante e comprensiva. Se a todo isto engádeslle a cor, o sabor e a frescura do Evanxeo, a riqueza é considerable.

Misioneros Javerianos, Año LIII – N.º 495 / xaneiro-febreiro 2016