Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

Anticlericalismos de onte e de hoxe (I)

O anticlericalismo é moi característico deste noso país, e entendo por país, primeiro Galicia e despois España, pero quizais lle cadre mellor o nome de país a Galicia por  aquilo do augardente da queimada, nosa bandeira folclórica. Parte do noso folclore creo que o forma tamén ese clericalismo rancio que vén de vello. Outra cousa son as novas formas que están xurdindo, acordes cos novos tempos.

Non me vou parar na análise dos motivos dos anticlericalismos. Hai mentes máis eruditas para facelo. Sei que hai motivos externos, pero tamén os hai de dentro, polos que temos que pedir perdón e nalgúns casos a petición chega tarde.

Neses tópicos de corte anticlerical que veñen de atrás, é ben sabido que ós curas dásenos a fama de folgazáns. Xa no 1889 “O Catecismo do labrego” di que o sacramento da Orde fai señoritos ós fillos dos labregos.

Cambiaron os tempos e con eles acostuman a cambiar as ideas, pero ás veces estas cambian tan lentamente que fai falta ser moi agudos para notar os cambios. Por exemplo: agora xa se escoita menos iso de “vivir coma un cura” ou “ comer coma un cura”, aínda que algo si, pero poucos se animan a probar. Antes na casa dos curas entraba diñeiro, a diferenza das dos fregueses das aldeas, nas que podía entrar moi pouco, froito de vender algún becerriño, unha vaca vella ou maronda, unhas ducias de ovos, coellos ou pitas, e un lacón por cocho matado, porque o outro e os dous xamóns había que reservalos para pagar obrigacións ou rendas ós señores. Manexar moeda permitíalles ós curas aparecer como ricos e poder mercar chocolate para a parva. Mentres que agora ata o chocolate temos que dosificar curas e non curas por mor do colesterol. E quen non, é porque aínda non foi ó médico.

Seguimos tendo fama de comer ben, de vivir ben e de ter moitos cartos, aínda que moitos acaben sendo grandes especialistas, en abrir latas de conservas, debido a que teñen que cociñar para si, e ó mesmo tempo espertos nas ferramentas das novas tecnoloxías: microondas, lavadoras, algo de batedoras, pouco; e menos de ferro de pasar, que “la arruga es bella”.

Tamén se mantén a sona de lacazáns, aínda que teñamos que mal atender dez parroquias ou máis. Ben é certo que visto desde fóra non é traballo iso de: visitar enfermos, poñer catequese, amañar papeis, correr a escape dunha parroquia para outra os domingos, enterrar mortos, bautizar -a case ninguén no rural-, casar a moi poucos tamén no rural e facer en moitos casos de asistentes sociais, arquitectos, varredores, oradores e mendicantes para conservar un patrimonio que segundo conveña dise que é de todos ou que é dos curas. Para outros boa parte destas cousas si que son traballo polo que cobran bastante ben. Por exemplo: se vén un médico particular á casa ver a unha persoa enferma e lle receita un tranquilizante eficaz: “Douscentos euros e o taxi, foi un regalo!”. Se vai de visita o cura e a mesma persoa queda máis relaxada e tranquila: “Boh, casualidades ou, se cadra, manías de vellos!”. Se tivese que xestionar un expediente matrimonial unha xestoría, douscentos euros a cada un: “algo caro, pero razoable, tal e como vai a vida”, se o cura cobra 20: “Debe pensar que os ganamos cantando coma el! Estache boa!”.

“Alabado sea Dios nunca tal se viu!. Dez euros por unha misa!”, aínda que gaste máis en coche, ou que lavalo por culpa da lama custe cinco.

Tamén seguimos tendo sona de ricos a pesar de que as nóminas en xeral andan polos 800 euros e a pensión dos xubilados, non retirados ata non poder máis, por falta de aspirantes a pesar do “ben que vivimos” é de 400 con complementos a mínimos que se perden facilmente ata chegar ós 605 dun autónomo e con outro complemento en case todas as dioceses para equipar ós non xubilados.

Ben sei que alguén está pensando en taparme a boca cos enterros e cabodanos. Responderei, Deus mediante, o domingo que vén e tamén penso dicir algo dos anticlericalismos dos populistas de hoxe e de querer que os bispos sirvan curas “a la carta” despois de preguntarlles, en fraternal diálogo, a alcaldes e plataformas veciñais, se os queren como moito ou pouco sal, con pelo ou descapotados.

                                               Xosé Manuel Carballo

Os comezos dunha relixión mundial

 

Nun breve espazo de tempo, pouco máis de trinta anos, trala morte de Xesús de Nazaret, o Cristianismo nacente abrangue case todo o orbe antigo, incluída a que era daquela a capital do mundo, Roma. Rexurdindo a partir de pequenas comunidades domésticas comeza unha expansión de tal éxito que nin tivo nin ten parangón na historia da humanidade. A parábola evanxélica do gran de mostaza comezaba a facerse realidade. Unha onda de festa e alegría inundaba pobo tras pobo. Importantes personaxes populares, masas de xentes ben consideradas, escravos e libres, convértense e fanse bautizar. Algo novo estaba xurdindo. A primavera reiniciábase como nunca acontecera. Todo parecía incrible. En moi pouco tempo sucedera algo que caeu como un raio de luz sobre os desilusionados campesiños e os frustrados pescadores. Alguén de quen oíran falar, que os viu e coñeceu, seduciunos para unha nova misión e, sen pedir moitas explicacións, cambiaron o rumbo das súas vidas e deixáronse cativar. De súpeto convertéronse en entusiasmados misioneiros e en mensaxeiros da fe.

Que foi, entón, o que transformou estas xentes sinxelas, homes e mulleres de Galilea, en testemuñas celosas da fe de tal xeito que no espazo de tres séculos fixeron posible a conversión de importantes pensadores (filósofos gregos) e emperadores romanos? Que foi, entón, o que sucedeu, malia as frecuentes persecucións e os intentos de exterminio? Que sucedía no interior destas testemuñas que preferiron ser arroxados aos leóns nos estadios e morrer antes que traizoar a súa fe e os seus principios?

Sen dúbida a fe no Resucitado que hoxe nos chega a través da Igrexa, que ten a súa orixe no testemuño de María Madalena (chamada “Apostola Apostolorum“) e no propio testemuño dos apóstolos que viron o sepulcro baleiro e creron. Sucedeu o primeiro día da semana e desde entón será para sempre o Día do Señor, o Domingo, o día do descanso. A Pascua permanente e a festa da memoria viva daquel acontecemento.

A historia da Resurrección de Xesús é verdade. O mesmo Resucitado foi quen sacou por segunda vez aos discípulos do seu mundo habitual, camiñou ao seu carón, contoulles de novo historias verdadeiras, comeu con eles e fíxolles experimentar o misterio da nova vida que puideron ata meter os seus dedos nas chagas do crucificado. Aquela Igrexa, como a de hoxe, ten aínda na chisteira a mellor noticia: “Quen cre nel ten a vida eterna“. Esta é a convicción fundamental dos cristiáns do mundo e temos unha morea de razóns para iso.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral

Domingo de Ramos, porta da Semana Grande

A Praza de Santa María, na nosa cidade de Lugo, faise pequena para albergar á multitude de familias e fieis en xeral, que se unen e reúnen, para celebrar con gozo o Domingo de Ramos. Unha festa de gran tradición e popularidade que supón no imaxinario colectivo o comezo da Semana Santa, o inicio da Semana Grande, que o é porque se inicia cunha entrada “triunfal” e acaba coa celebración festiva do “triunfo” da vida sobre a morte no Domingo de Pascua de Resurrección. Os nenos da Confraría da Borriquiña, así coñecida popularmente, enchen de colorido e de sons de tambores e trompetas as rúas da Cidade do Sacramento.

En diversas ocasións alentei aos confrades a manter viva a Semana Santa desde a fondura e a profundidade dunha espiritualidade auténtica e desde a adhesión á fe en Cristo morto e resucitado, Señor da Vida e Deus que nos salva. No Domingo de Ramos aclamamos ao Señor con cantos e palmas por todos os prodixios que vimos e vemos realizados polo noso Deus: como leva a moitos a renunciar ás comodidades da súa vida para entregarse ao servizo dos que sofren, como infunde a valentía necesaria para opoñerse á violencia e á mentira, como en segredo induce a homes e mulleres a facer o ben aos demais, suscitando reconciliación alí onde hai odio e xerando relacións de paz alí onde reina a inimizade. A fe cristiá fundamentarase sempre nesta primeira experiencia e afirmación apostólica: Xesús de Nazaret, o crucificado, a quen vimos morrer abandonado e sufrinte, resucitou. É precisamente, deste feito histórico-salvífico, de onde emanan, como dunha fonte, as celebracións e as expresións públicas da fe, froitos maduros da bondade de Deus e da alma apostólica de seguidores de Cristo. Seguidores que testemuñan, con gozo, a verdade e o ben na beleza das imaxes, da música, dos vestidos, da escultura e da arte en xeral. Unha arte única cargada de gran simbolismo, coas súas obras escultóricas ou pictóricas, coas saetas, as marchas procesionais, os desfíles, as representacións nas súas múltiples formas e un renovado sentido de pertenza á Igrexa como sacramento de comuñón.

Na orixe da nosa Semana Santa, están, sen dúbida a fe firme no misterio eucarístico e a relixiosidade popular lucenses, expresadas polas confrarías nas súas diversas manifestacións. Unha fe e unha relixiosidade que foron, nas súas orixes, movementos renovadores na Igrexa e que desde o século X fecundaron e fecundan directa e indirectamente a vida relixiosa do mundo segrar. Unha fe e unha relixiosidade que crecen e mantéñense vivas no medio das ideoloxías dominantes, desexosas algunhas delas, de encerrar aos católicos nas sancristías e de recluírnos nos templos; unha fe e unha relixiosidade que queren volver ás súas raíces, ser signo vivo dunha vida fraterna (iso é o sentido, orixe e significado de confraría) e alentar un compromiso social, cívico e político, de entrega misericordiosa e solidaria no mundo da pobreza e da marxinación. E isto, como expresión clara e nítida de que a fe non só se fai arte e cultura, vida social e digna presenza cívica no medio da cidadanía, senón tamén solidariedade cos pobres e proximidade transformadora que, como o Cristo sufrinte da misericordia, carga coa dor allea e faise cargo das miserias daqueles de quen ninguén se lembra. Este é o círculo espiritual da vida cristiá: crer, celebrar, orar e comprometerse. É o círculo dunha existencia chea de sentido que humaniza, civiliza e sementa nobres ideais na sociedade.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Ver álbum de fotos]

Hai que ser máis esixente cos crentes?

Moitas veces se oe dicir que tal persoa vai moito á Misa pero é igual cós demais, ten os mesmos defectos, ou mesmo ten máis. Cando xulgamos desde unha perspectiva ética na nosa sociedade tendemos a ser máis esixentes co Bispo que co Alcalde, co cura que cun laico, co crente que co ateo, co bispo que cun cura… e se non percibimos mellores aos primeiros ca aos segundos, facilmente nos sentimos escandalizados.

Esta mesma postura mantiñan varios dos meus compañeiros de estudo na Facultade de Ciencias Políticas e Socioloxía. Nos diálogos que tiña con eles, soían dicirme que había que esixirlle máis ao crente, crego ou bispo. De seguido eu facíalles a seguinte observación: entón habería que chegar á conclusión de que o voto destas persoas, loxicamente, tería que ter máis valor, debería contar máis… cousa que poría en crise o modo actual de entender a democracia, porque levaría a diferenciar entre cidadáns de primeira e de segunda.

Nunha democracia con Estado aconfesional (ou laico en sentido normal) o nivel de esixencia ética ten que ser o mesmo para tódalas persoas, pois os cidadáns debemos ser iguais ante a lei, sexa crente ou ateo, cura, político, deportista, profesor, empresario, etc. Do contrario teríamos un Estado sectario e inxusto con algúns.

Por outra parte, si que é comprensible e explicable que un lles esixa máis aos amigos e familiares, porque, ao ser do círculo próximo a cada un de nós, querémolos máis formados, xustos, honestos… e que desenvolvan ao máximo as súas capacidades e virtudes, pois, a máis cariño tido ás persoas, menos atoladas as queremos e, por tanto, as desculpamos menos que coas que temos menos cercanía afectiva. Neste senso, que me esixan máis do que lle esixen ao bispo manifesta que me aprecian.

Se na sociedade hai tendencia a ser máis esixentes cos crentes, bispos, curas… a explicación sociolóxica máis posible e plausible, que se pode formular, é que hai tradición e experiencia de que aportan máis ao común, como mesmo afirma este dito popular: “Á porta do rezador non poñas o trigo ao sol, e á porta de quen non reza nada, nin trigo nin cebada”. Se na conciencia popular hai unhas expectativas de que se espera máis destas persoas, iso ten que remitir a algunhas experiencias históricas do pasado que levaron a esa conclusión.

De tódolos xeitos, coido que na nosa democracia pecamos máis por falta de esixencia ética con un mesmo e cos demais que por exceso de esixencia. Neste senso quixera traer aquí á que eu considero a mellor definición de democracia, a de María Zambrano no seu libro “Persoa e Democracia”, onde a define como a forma de goberno “NA QUE NON SÓ SEXA PERMITIDO, SENÓN ESIXIDO SER PERSOA”. Para aclararnos algo máis sobre o que é ser persoa nese libro afirma o seguinte: “Soamente se é de verdade libre cando non se pesa sobre ninguén, cando non se humilla a ninguén. En cada home están tódolos homes”.

Non deixa de ser un empobrecemento social e cultural para o noso país o esquecemento que temos desta autora, María Zambrano, que tivo que ir ao exilio no 1939 e non volveu para asentarse aquí ata 1984, aínda que xa recibira o premio Príncipe de Asturias en 1981.

Para rematar, temos que ser moito máis esixentes con nós mesmos e para isto acudimos de novo a María Zambrano, que no tempo da cruel guerra civil española pregúntalle ao seu pai, Blas, como tiña que tratar aos demais: “Como se merecen?” Pero seu pai respondeulle: “Non, moito mellor do que se merecen”, segundo nos conta no seu libro “Delirio e Destino” de 1952.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

Preto!

Se saísemos á rúa calquera día nunha das nosas cidades e, ao chou, fósemos preguntando aos que pasan que é para Vde. un sacerdote? ou como debería ser un sacerdote? seguramente a síntese das respostas que recibiriamos non sería sinxela. En realidade, esta sondaxe fíxose en diversas ocasións, e, máis aló do irrenunciable dato positivo de coñecer as expectativas e os desexos da xente respecto dos sacerdotes, teriamos ao final que concluír o mesmo que sentenciaba J. Ratzinger no prólogo libro Jesús de Nazaret, valorando os esforzos da investigación histórica sobre Xesús: “as reconstrucións deste Xesús […] fixéronse cada vez máis contrastantes: desde o revolucionario antirromano que loitaba por derrocar aos poderes establecidos e, naturalmente, fracasa, ata o moralista benigno que todo o aproba e que, incomprensiblemente, termina por causar a súa propia ruína. Quen le unha tras outra algunhas destas reconstrucións pode comprobar enseguida que son máis unha fotografía dos seus autores e dos seus propios ideais que un poñer ao descuberto un icono que se esvaecido…. O mesmo para o sacerdote: podería describirse cun abano que vai desde o home “social“ ata o “espiritual“, pasando por multitude de matices, con frecuencia á medida das propias expectativas do que fala.

O mes de marzo e a festa de San Xosé son cada ano a ocasión de celebrar nas dioceses de España o Día do Seminario. Este ano o lema dicía „Preto de Deus e dos irmáns“, e con iso ofrecíasenos en poucas palabras unha mirada sobre o sacerdote que nos axuda a saír do subxectivismo ao que se refería J. Ratzinger. Deus e os irmáns -a Igrexa, o pobo de Deus- son, en efecto, os dous referentes irrenunciables da identidade do sacerdote, como son, de feito, os dous grandes mandamentos nos que Xesús mesmo condensou “toda a lei e os profetas“ (Mt 22,40).

Preto de Deus, ante todo, porque ninguén se fai sacerdote a si mesmo. É froito dunha elección que non depende nin do desexo nin das calidades do elixido. Na ordenación sacerdotal, o xesto da postración durante as ladaíñas expresa, entre outras cousas, que “ninguén pode darse a si mesmo ou por si mesmo o sacerdocio auténtico. Só pode ser resposta á súa vontade, á súa chamada.“ (J. Ratzinger). E preto dos irmáns, porque se trata dunha elección para a entrega e servizo aos demais, coa “proximidade: Deus que se fixo próximo ao seu pobo, no Antigo Testamento, e logo enviando ao seu Fillo, esa condescendencia de Deus que se achegou a nós“ (Francisco).

As dúas dimensións, manténdose xuntas como os dous brazos dunha cruz, sosteñen ao sacerdote onte, hoxe e sempre, na súa posición xusta de “verticalidade“ e “horizontalidade“, corrixen os posibles desequilibrios e colman a vida de quen foi chamado a ser representación sacramental do Único Mediador entre Deus e os homes. Do gran San Francisco de Asís afirmou Benedicto XVI unha vez que o seu “segredo“ residía en que “é un home para os demais, porque no fondo é un home de Deus“. Velaquí, tamén, pois, o segredo de cada sacerdote, e o que desexamos e pedimos para cada un deles no presente e no futuro.

David Varela Vázquez

Reitor do Seminario

A %d blogueros les gusta esto: