Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

Os caprichos do outono

No outono os bosques desposúense das súas follas, pero as árbores mantéñense en pé.

O tempo pasa velozmente, pero deixa pegadas. As follas caídas son pegadas de que houbo unha primavera e un estío. As canas do noso cabelo advírtennos de que empeza o outono da nosa vida. As engurras das nosas fazulas son pegadas dunha mocidade que toca ao seu fin…

Cando os bosques perdena súa follaxe, é sinal de que o inverno está á porta…

Todas estas deterioracións das persoas e dos obxectos son pegadas de algo que pertence ao pasado. Con todo, as árbores mantéñense en pé agardando unha nova primavera. Co próximo clima primaveral, na árbore agromarán novas ponlas e novas follas. Estas brotarán das pegadas que deixaron as follas caídas nos outonos pasados.

Empeza unha nova etapa na vella fraga. E neste novo proceso da historia da árbore, móstranse como constantes vitais, o recoñecemento de que alguén arroxou unha semente na terra, da cal naceu a árbore que agora crece; a responsabilidade de que a súa misión é dar froito; e a necesidade dun clima propicio para que o proceso da nova planta chegue á súa plenitude.

O proceso da árbore no bosque é semelante ao desenvolvemento do home na historia da humanidade. A man do Creador arroxou o xerme da vida humana no seo da terra, e  xurdiu o home, coa consigna de crecer cuantitativa e cualitativamente; e o número de habitantes multiplicouse inconmensurablemente neste mundo no cal vivimos. A ciencia e a industria progresaron con tal intensidade, que o hábitat da nosa xeración non se parece en nada ao mundo que contemplaron os nosos avós. En ciencia e en arte, a nosa sociedade avantaxa abismalmente ao mundo de Adán e Eva: o noso pan é máis branco que o de entón, aínda que estea augado coa suor dos viñadores. Por todo isto podemos felicitarnos con sobrada razón, pero non podemos deixar de ruborizarnos polo nivel de convivencia en que se desenvolve a historia dos nosos días: sobran fronteiras xeográficas entre as nacións; son pobres as relacións sociais entre os veciños dun mesmo pobo, credo e cultura; falta vontade internacional para elevar o nivel social dos pobos do terceiro mundo.

Lamentablemente é unha triste realidade a denuncia que destas deficiencias acaba de facer o Papa Francisco na encíclica sobre a fraternidade e a amizade social. Volve estar de actualidade o vello aforismo “homo homini lupus”. Algúns sectores cristiáns esquecemos que a esencia do Evanxeo é o amor filial para con Deus e a fraternidade entre os homes. Hai que recoñecer que, en boa medida, o mundo está a deixar de ser cristián.

A culpa non é das estrelas do ceo nin dos peixes dos mares. O responsable é o home que esqueceu continuar a obra de Deus, facedor de todo ben e exemplo de toda perfección. Reflexionemos e sumémonos ao bo facer do Señor.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

Un traballo decente é un traballo saudable

O traballo decente é máis que un simple medio de subsistencia, é un dereito fundamental de cada ser humano. Todas as persoas temos o dereito non só a procurar un emprego, senón tamén de acceder ás condicións laborais dignas e xustas que garantan a nosa saúde e benestar.

Neste senso, o obxectivo nº 8 da Axenda 2030 da ONU enfócase en promover o crecemento económico inclusivo, o emprego pleno e produtivo, e o traballo decente para todos.

Para compender plenamente á importancia do traballo decente podemos recurrir ás palabras do Papa Francisco cando afirma que non hai peor forma de pobreza material que aquela que impide a unha persoa gañarse o pan e lle priva da dignidade derivada do propio feito de traballar. Isto plantéxanos unha reflexión profunda arredor da relación entre traballo, dignidade e pobreza.

O traballo decente vai alén dun simple ingreso económico; é a oportunidade de sentírmonos valorados e realizados a través das nosas ocupacións diarias. Cando temos un traballo decente podemos satisfacer as nosas necesidades básicas, atender os gastos da nosa vida e manter as nosas familias. Pero ademais, o traballo decente bríndanos unha sensación de propósito e contribución á sociedade.

Non é abondo con ter un emprego, xa que un traballo decente tamén implica condicións laborais saudables. Estas condicións inclúen un entorno seguro, libre de riscos e a promoción da saúde física e mental das persoas traballadoras. É fundamental en todas as profesións, pero con énfase naquelas que están máis feminizadas. As profesións con maior presenza feminina adoitan estar relacionadas co coidado doutras persoas coma a enfermaría, o ensino, a atención ás persoas maiores, dependentes ou con algunha discapacidade, entre outras. É importante destacar a importancia de garantir un entorno laboral saudable e seguro independentemente do xénero da persoa.

En moitas ocasións, as mulleres enfrentamos desafíos adicionais debido a que adoitan ser elas as que principalmente asumen a carga de combinar a vida laboral coas tarefas domésticas e o coidado da familia. Isto pode xerar un maior estrés  e desgaste emocional, os cales afectan negativamente á saúde física e mental.

É fundamental para promover ambientes laborais saudables que se fomente a adopción de medidas de conciliación persoal, familiar e laboral, igualdade salarial efectiva e promoción de oportunidades para todas as persoas traballadoras, independentemente do seu xénero. Ademais é importante contar con políticas de prevención e atención da violencia de xénero no entorno laboral.

O traballo saudable conleva garantir tamén condicións de traballo seguras e respectuosas, así como promover a ergonomía e a prevención de riscos laborais.

Ademais, o traballo decente implica acceso aos servizos médicos e a unha protección social adecuada, así como a garantía de salarios xustos e oportunidades de crecemento persoal e profesional.

Lamentablemente, en pleno século XXI o traballo decente está lonxe de ser unha realidade para moitas persoas, e non só nos países menos desenvolvidos. Millóns de persoas sofren a falta de emprego e traballan baixo condicións de explotación.

Acadar que todas as persoas poidan acceder a un traballo decente é un desafío global que require a colaboración e o compromiso dos gobernos, das empresas e da sociedade no seu conxunto. É necesario seguir implementando políticas e medidas que promovan a xeración de emprego, protexan os dereitos laborais, fomenten a igualdade de oportunidades e aborden de maneira efectiva as desigualdades existentes.

É a nosa responsabilidade como sociedade traballar xuntos para garantir a implementación de políticas e accións que promovan o traballo saudable.

Amparo González Méndez

Directora de Caritas Diocesana de Lugo

A Igrexa e a educación (II)

Co inicio da Idade Moderna, a Igrexa católica mantén a súa aposta polo cultivo da ciencia e a educación dos pobos. Unha das súas principais preocupacións foi a de pór a instrución ao alcance dos máis pobres. Con este obxectivo nacen as Escolas Pías (os escolapios), fundadas polo sacerdote español San José de Calasanz. Eran centros de formación totalmente gratuítos, para facilitar o acceso á educación dos estamentos máis necesitados da sociedade. A universalización da educación recibe un novo impulso de mans da Compañía de Xesús (os xesuítas), que abren colexios por toda Europa e na América española. Neles cultívanse todas as ciencias coñecidas, desde a lóxica até a filosofía, pasando polas matemáticas e a astronomía.

Os méritos de homes de Igrexa en favor da ciencia por estes anos son incontables. Da man do frade dominico Francisco de Vitoria, catedrático de teoloxía na Universidade de Salamanca, nace o dereito internacional. O seu compañeiro de claustro, o tamén dominico Domingo de Soto formula, 60 anos antes que Galileo, con admirable precisión, a lei da caída dos corpos no seu comentario ao libro VII da Física de Aristóteles. No campo da astronomía, destaca o cóengo Nicolás Copérnico coa súa teoría heliocéntrica.

Xa no século XVIII xorden novas institucións educativas orientadas a facilitar a formación dos máis pobres. Exemplo delas é a Sociedade das Escolas Cristiás, fundada polo sacerdote francés San Juan Bautista de la Salle, autor da Guía das Escolas, magnífico manual de pedagoxía. Ademais destas fundacións, continúan os avances científicos. Proba diso son os estudos do sacerdote xesuíta Ruđer J. Bošković, que formula e desenvolve a teoría atómica. No campo das artes sobresae Antonio Vivaldi, sacerdote e un dos máis destacados compositores e músicos barrocos.

O século XIX, a pesar das continuas persecucións que padece a Igrexa en todo o mundo, é tamén testemuña do seu labor educativo. En Italia nacen os salesianos, fundados polo sacerdote San Juan Bosco, co fin de procurar formación aos nenos e mozos desamparados. En Francia, o tamén sacerdote San Marcelino Champagnat funda os Irmáns Maristas. Xunto a estas institucións educativas, nace a xenética, sendo o seu proxenitor o frade agostiño Gregor Mendel, que deu nome ás leis de Mendel, as regras que explican a herdanza xenética.

No século XX, San Pedro Poveda, sacerdote, funda a Institución Teresiana, cuxa primeira directora foi María Josefa Segovia. Pouco despois, o físico e sacerdote belga Georges Lemaître propón a teoría do Big Bang sobre a orixe do universo.

Como vemos, a Igrexa católica, lonxe de desprezar a educación e a ciencia, non deixou de desenvolvelas ao longo dos séculos. Até o punto de que moitos dos fitos científicos máis relevantes da historia viñeron da man dos seus ministros.

Ignacio Felpeto

Sacerdote da unidade pastoral de Castroverde

Elixir configurar a vida

Esta afirmación é de aplicación para toda persoa humana en calquera situación, pois mesmo non decidir é unha elección. As condicións libres para decidir deben ser: unha aspiración constante para ampliar os horizontes do vivir humano e unha realidade que estea na base das decisións xa tomadas.

Os migrantes e refuxiados son unha preocupación constante na Igrexa, xa que son persoas afectadas por inxustizas e sufrimentos, tamén en situación de empobrecemento. Por iso non estraña que o 24 de setembro fose a 109 Xornada Mundial dos Migrantes e Refuxiados, o que manifesta un compromiso constante con eles a prol da súa liberación e emancipación.

O lema elixido para a xornada deste ano é: “Libres para elixir se migrar ou quedarse”. Este lema pon o eixo da vida social na LIBERDADE como base fundamental do vivir humano. Esta demanda de liberdade supón unha esixencia para moitas institucións que destaco a continuación:

a) Para os gobernos dos países tanto de emigración como de inmigración, co que a ambos se lles demanda que posibiliten as condicións necesarias para que nos países respectivos haxa esa liberdade. A centralidade da liberdade leva consigo a denuncia das ditaduras que a queren impedir mesmo por lei. A algúns deses réximes hoxe se lles chama “iliberales”, cunha linguaxe politicamente neutra para que pasen máis ben desapercibidos.

b) Tamén supón esixir que na relación entre os estados desapareza todo colonialismo e imperialismo. Ese tipo de relación de dominación debe ser desterrada para pasar a unhas relacións de colaboración entre os diversos países.

c) A demanda de liberdade é un chamamento a todas as institucións internacionais para que fagan xustiza no planeta, e esta posibilite un auténtico desenvolvemento dos países en todos os lugares, así como que se garantan as condicións socioeconómicas necesarias para un exercicio real da liberdade para todas as persoas. É unha tarefa esixente dadas as realidades que vemos no noso arredor. As institucións cos seus representantes non poden dimitir desa responsabilidade compartida e inaprazable.

d) Igualmente pon de manifesto o necesario compromiso que toda persoa de boa vontade e todos os cidadáns temos para traballar a favor da liberdade de todas as persoas da humanidade. Isto esixe que promovamos o ben común mundial.

A mensaxe do papa Francisco deste ano 2023 chámanos a comprometernos contra as causas das migracións forzadas ao dicir: “Entre as causas máis visibles das migracións forzadas contemporáneas atópanse as persecucións, as guerras, os fenómenos atmosféricos e a miseria. Os emigrantes escapan debido á pobreza, ao medo, á desesperación. Para eliminar estas causas e acabar finalmente coas migracións forzadas é necesario o traballo común de todos, cada quen de acordo coas súas propias responsabilidades“.

É de xustiza que todos traballemos en garantir a participación equitativa de todos no ben común, no respecto aos dereitos humanos fundamentais e no acceso ao desenvolvemento humano integral. Ao migrante débeselle garantir que poida tomar a decisión con información correcta e condicións serenas. Hoxe faise necesario reivindicar o dereito a non ter que emigrar e a poder vivir na propia terra con paz e dignidade.

A poboación estranxeira en España achégase o 14 % e en Galicia supera o 4 %, aos que se poderían sumar os xa nacionalizados como españois. Viven en situación irregular administrativa uns 500.000, sendo uns 150.000 menores de idade.

Na cultura europea dende o nacemento de Xesús nun cortello e deitado nun pesebre cerca de Belén sábese que a intemperie é o lugar de Deus. A fuxida de Xesús a Exipto e a súa afirmación de que “fun migrante e acolléstesme” convérteo no inmigrante por antonomasia, e acompaña aos migrantes nas rutas migratorias, nos CIE, nas deportacións… Xesús na Cruz móstralles unha radical solidariedade.

É tarefa humanizadora para toda persoa “ser facedor de pontes de encontro” entre persoas, culturas, relixións e países, cada un ao seu nivel de responsabilidade. Niso haberá que superar os medos e o etnocentrismo sendo conscientes de que só hai unha única humanidade.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

A Igrexa e a educación (I)

Nos albores dun novo curso académico, a ninguén na provincia de Lugo lle resulta indiferente a aposta educativa que a Diocese lucense realizou nos últimos meses. Ao Colexio Diocesano San Lorenzo e Seminario Menor súmanse outros dous colexios e unha escola infantil. A preocupación da Diocese pola formación das novas xeracións é clara, pero non nova.

A Igrexa católica sempre tivo unha particular preocupación polo cultivo da ciencia e a súa transmisión. Xa nos primeiros séculos aparecen as chamadas Escolas catequéticas en Alexandría, en Cesarea e en moitos outros lugares, nas que se ensinaba gramática, filosofía e teoloxía.

Durante a Alta Idade Media un exército de monxes dedícase a custodiar nos seus mosteiros os restos dunha cultura que se desmorona debido ás invasións bárbaras. Reúnen multitude de tratados científicos e grandes obras literarias, estúdanos e cópianos para poder transmitilos a outros centros e á posteridade. Os mosteiros benedictinos foron o último baluarte da cultura naqueles séculos difíciles, caracterizados por continuas guerras. Destacan sabios como Santa Hildegarda de Bingen, abadesa benedictina e autora de eruditos tratados de medicina e botánica.

Na Plena Idade Media xorden as primeiras universidades baixo o amparo da Igrexa. Nelas cultívanse a teoloxía, a filosofía, a medicina, o dereito civil e o dereito canónico. É incontable a pléiade de doutores que iluminaron coa súa ciencia tales institucións e o mundo enteiro.

Nesta época, que poderiamos chamar cristiá, pese ao apelativo de escura e supersticiosa que algúns pretenden atribuírlle, florecen as ciencias e as artes baixo a éxida da Igrexa. No campo da literatura aparecen as grandes obras mestras de todos os tempos e lugares: o Cantar de mio Cid en España,  Chanson de Roland en Francia, Divina Comedìa de Dante en Italia, Parzival de Wolfram von Eschenbach en Alemaña. O mesmo ocorre no campo da arquitectura, como proba a beleza excepcional das catedrais góticas de Colonia, Milán, Burgos, Canterbury e París. E que dicir dos monumentos científicos? A Summa de Santo Tomé de Aquino en teoloxía; os comentarios de San Alberto Magno a Aristóteles en filosofía, as Summulae de Pedro Hispano en lóxica, o Decretum de Graciano en dereito canónico e as Partidas de Alfonso X “o Sabio” en dereito civil. No campo das ciencias experimentais destaca a egrexia figura de Roger Bacon, frade franciscano e un dos iniciadores do método científico. E non podemos esquecer aos profesores do Merton College da Universidade de Oxford, que no século XIV decidiron aplicar as matemáticas á física, sendo, pois, precursores da física moderna.

A Idade Antiga e a Idade Media son testemuñas do vivo interese da Igrexa católica pola ciencia e a educación. Veremos que as seguintes épocas tamén o son. Continuará…

Ignacio Felpeto

Sacerdote da Unidade pastoral de Castroverde

A %d blogueros les gusta esto: