Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

O sacerdote: «ser» e «estar»

A partir do 13 de maio deste ano os traballadores están obrigados a «fichar» ao entrar e saír dos seus postos de traballo. Non faltou quen me preguntase se os curas tamén tiñamos que «fichar».

Esta medida deixou en evidencia que non é posible cuantificar e medir os traballos de moitas persoas. Moito menos a misión dun sacerdote que consiste fundamentalmente en «ser» e «estar», que, neste sentido, é semellante á duns pais de familia. É que se pode ser pai, nai ou fillo só por unhas determinadas horas contempladas nunha lei laboral?

O sacerdote sempre o é e ten que estar sempre. En español distinguimos ben os verbos ser e estar, aínda que algunhas veces poidan utilizarse indistintamente. Noutras linguas só ten un verbo para referirse a estas dúas accións e por iso cústalles moito comprender a distinción que facemos nós. Aquí sabemos ben que ademais de «estar» tamén debemos «ser» e que unha cousa non quita a outra, senón que máis ben a esixe.

Os sacerdotes «somos» para os demais e tamén para nós mesmos. Un sacerdote segue sendo sacerdote aínda que non teña unha misión ou función concreta ou aínda que estea xubilado ou, mesmo, se unicamente se dedica a tarefas civís.

Non é cuestión de facer, senón de ser. O sacerdote «é» aínda que non sempre poida «estar». E se «está» pero non «é», a súa misión queda totalmente invalidada pola súa incoherencia de vida.

A opinión pública facilmente xustifica as cousas que se fan na vida privada, pero, ao final, todos preferimos estar ante unha persoa de vida coherente e íntegra que ante unha que non o é, porque non nos ofrece o mesmo grao de confianza. Non é algo distinto ao que di o mesmo Xesucristo cando nos lembra que se non somos de fiar nas cousas pequenas, como imos selo na que valen de verdade?

Ademais, ao sacerdote esíxeselle «ser» sempre, non só cando «está». Para el non existen os actos feitos nin as palabras ditas na súa vida privada que poidan ser incoherentes coa súa condición sacerdotal, independentemente de que saian ou non á palestra pública.

En realidade, todo isto que estou a dicir sabemos que debería ser o normal na vida de todas as persoas, pero parece que o sacerdote ten máis obrigación de coherencia de vida neste sentido.

Volvemos ao comezo deste artigo. Como se mide a eficacia dun pai ao que xa só lle quedan forzas para ser e estar, aínda que non faga xa nada? E canto se bota en falta a persoas que simplemente «sexan» e «estean» aínda que non fagan nada ou o fagan mal, pola súa falta de forzas, pero con boa intención!

Do mesmo xeito podemos falar dos sacerdotes. Necesitamos ser coherentes, polos demais e por nós mesmos. Dificilmente seremos felices e pouco froito evanxelizador darán as nosas múltiples actividades se non temos unha vida coherente por moito que fagamos polos demais.

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco da Fonsagrada

Imaxe: cathopic

Artículo original

O Movemento Obreiro e a Igrexa

Repítese mecanicamente que o Movemento Obreiro (MO) naceu á marxe da Igrexa e mesmo contra ela. Esa opinión é sostida en xeral nos diversos medios, pero a realidade é máis plural e complicada, como espero poñer de manifesto.

É certo que se un pensa que o primeiro sindicato que se funda en España é a UXT, entón só pode concluír que o MO en España empeza en 1888, cando se celebra en Barcelona o seu congreso constituínte (12-14 agosto), aínda que os seus prolegómenos estarían na folga da Asociación da Arte de Imprimir de febreiro de 1882, pola que encadean a Paulo Iglesias e toda a xunta directiva.

Anteriormente organízase en España a AIT (Asociación Internacional de Traballadores fundada en Londres en 1864) a partir da visita de G. Faneli a Barcelona e Madrid en novembro de 1868. Nela xoga un papel destacado Anselmo Lorenzo (Ver o seu libro El Proletariado Militante). Anselmo xunto con Mora e Morago esténdena a Portugal (1871).

Non obstante as primeiras asociacións obreiras de España son a Sociedade de Teceláns do Algodón, que era un sindicato con máis de 8000 afiliados en Barcelona, e a Asociación Mutua de Teceláns de Barcelona que era a paralela asociación benéfica para afrontar problemas de previsión social. Este sindicato busca defender a dignidade do traballador, non usar tecidos estranxeiros e impedir o traballo obreiro por un salario inferior ó fixado. Faríase folga en caso de non acadar ese salario.

Estas sociedades celebran os seus aniversarios na igrexa parroquial de Santa María do Mar, un templo de grande beleza. Celébrano cun solemne Te Deum con predicador (1841, 42, 43). Para mostra citamos este texto da convocatoria:

“Consocios e compañeiros: antes do dez de maio do ano pasado xacíamos en completa abxección, arrastrando unha ominosa cadea cuxos elos labraron a cobiza dos fabricantes, auxiliados polo despotismo: xemíamos de miseria, e xemían as nosas familias invocando o auxilio do ceo contra tanta humillación, xa que non nos era dado dirixirnos aos homes cando castigaban ata os lamentos do desvalido. Escoitou os nosos clamores o Deus das misericordias e permitiu que, -na pragada sociedade española, unha revolución, a sombra da cal nos levantamos ousados-, secundara cos nosos febles esforzos a grande obra da rexeneración social…

Compañeiros: achégase o primeiro aniversario de aquel memorable día. Os representantes da Asociación invitámosvos a todos, con fervor e entusiasmo, para que concorrades a celebralo. Imos todos prostrarnos ante as aras dese Deus, protector dos pobres…”

Xa dende o primeiro ano tiveron problemas coa legalidade e sobre todo a partir de 1844 tiveron que vivir basicamente na clandestinidade.

É un feito incuestionable que os sindicatos e o MO apareceron na humanidade nos países de tradición cristiá, porque este contexto cultural-relixioso o fixo posible, non así outros contextos. (Miguel Ángel Pizarro, Lo Cristiano y los Cristianos en los Orígenes del Movimiento Obrero).

Como dato anecdótico posterior temos que na folga revolucionaria de 1934 en San Miguel de Bembibre os obreiros e sindicalistas fixeron unha barricada para enfrontarse a tiros coas forzas da orde, dirixidas polo capitán Rodríguez Lozano, entre outros. Trouxeron da igrexa a imaxe do Sagrado Corazón co seu manto vermello para a barricada e puxéronlle o letreiro: “A Ti defendémoste porque es dos nosos”.

Por outra parte, se ollamos á época Franquista, teríamos que recoñecer un papel fundamental na recuperación do MO e sindical ao Apostolado Obreiro como pode verse nestes feitos:

– Militantes da HOAC crean o primeiro bufete de avogados laboralistas de España en Santander.

– A primeira Comisión Obreira que deu orixe ao sindicato CCOO púxose en marcha na mina “A Camocha” de Asturias e está formada por un grupo de militantes da HOAC. Na primeira Comisión Obreira de Bizcaia de 8 membros, 7 eran militantes da HOAC. Daquela o Partido Comunista lanzara como organización sindical a OSO, e ante o seu fracaso buscaron facerse có control de CCOO.

– No final do franquismo, a UXT estaba falta de militantes. Para reactivar a organización buscáronos mediante a fusión-ruptura doutro sindicato promovido pola militancia apostólica obreira, a USO.

– Ademais de participar noutros sindicatos esta militancia apostólica creou a editorial ZYX.

Esta escolma de feitos coido que é suficiente para revisar o estereotipo de que o MO xurdiu contra a Igrexa ou que no Franquismo se reorganizou á marxe da Igrexa. Hai espazo para teses doutorais que repensen estas realidades, se hai atrevemento, valentía e rigor científico. Tamén nos queda á xente de Igrexa o reto de continuar na loita contra as explotacións e opresións de hoxe.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

Imaxe: Cathopic

Terceiro tempo

Contan que Don Marcelino, -o don aquí ten certa importancia- despois de levar a cabo todas as actividades dominicais propias dun castellano viejo alá onde os haxa, dirixiuse ao colexio electoral (estamos a 12 de abril de 1931) e preguntou ao presidente da mesa: “Votou xa todo o mundo?” Sen mediar resposta, Don Marcelino, unha vez aberta a urna, introduciu nela un puñado de papeletas. A cor da papeleta? ímolo deixar como o lugar da Mancha, cuxo nome non quero lembrar…

Non imos entrar agora en, se despois de noventa anos, segue habendo Don Marcelinos, aínda que quizais e, sen ánimo de ofender, algúns parecidos poderiamos atopar entre este personaxe e institucións como o IBEX 35, as grandes transnacionais, os intereses de grupos globais de comunicación, as grandes enerxéticas, as mesmísimas redes sociais.

Ao fío diso, e da man de Jean-Jacques Rousseau, ilustrado e ilustrador de xeracións de teóricos da filosofía política, preguntámonos: Son realmente libres os ingleses porque votan cada varios anos? Tiña guasa este Rousseau.

Ben, pois por aquí votamos. Non unha, senón varias veces: que se xerais, que se europeas, que se autonómicas, que se locais; até sindicais nalgúns sectores.

A democracia, non é só votar. O voto é necesario, pero quizais non abonda por si só.

Efectivamente, e como non, achegámonos unha vez máis á dialéctica. A liberdade e a igualdade. Existe unha sen a outra? Lexitímase por si soa cada unha delas? É o home libre se carece das condicións suficientes para poder levar a cabo as súas propias decisións, opcións e eleccións de maneira humanamente digna? É a igualdade só de oportunidades ou precisamos unha igualdade básica e real nas condicións materiais da existencia? Cabería renunciar á auténtica liberdade en aras dunha igualdade homoxeneizante? Aí queda iso!

Sempre me gustou o rugbi. Contacto físico, duro, pero elegante, sen saña nin malas artes. Pero quizais o mellor dese deporte é o terceiro tempo. Ese intre no que, unha vez finalizado o encontro, os adversarios comparten bebida, comida e boa charla.

Tócanos agora o terceiro tempo. Votamos. Temos os nosos representantes, as nosas institucións e canles de participación articulados xa para levar a cabo as distintas propostas políticas nos distintos ámbitos de goberno. Terceiro tempo como tarefa e acción política. Pero, cal é o centro e obxectivo da acción política a calquera nivel de concreción? Non é outro que o SER HUMANO. Muller e home. O ben común do home, da sociedade.

Permítanme terminar esta reflexión -un pouco desordenada hoxe- citando a Gaudium et spes do Concilio Vaticano II: “O ben común concrétase en tres fins: o respecto á persoa en canto tal, no benestar social e o desenvolvemento colectivo, e na estabilidade e a seguridade dunha orde pacífica e xusta”.

Ao terceiro tempo que imos! Case nada!

Queque Bayo

Licenciado en Filosofía

Cidadanía, cristianismo e familia

É importante ter en conta a cuestión da relevancia que a familia tivo na historia e ten nas democracias modernas. Lendo a W. Galston, un recoñecido filósofo moral da Universidade de Maryland, chama a atención que subliña enerxicamente o papel que compete ás relixións en xeral e ao cristianismo en particular para crear os prerrequisitos culturais e morais en que haberá de basearse un Estado xusto e democrático. O citado autor presupón que os cidadáns, e de maneira especial os seus representantes, deben ter un elevado nivel de virtude e carácter moral. Entende que as democracias han de estar dotadas de calidade, cultura, gusto e tradición. Cre que unha democracia xusta necesita cidadáns virtuosos, e estes estarán comprometidos coas responsabilidades familiares e o coidado dos fillos. Pero, para a formación de cidadáns virtuosos son necesarias familias consistentes, estables e fortes. E, engade o autor, que isto é moi difícil sen a “religación”, é dicir, sen a relixión, xa que esta é esencial para a creación e fundamentación dunha ética cívica e para as motivacións e as fortes institucións socializadoras requiridas para formar familias comprometidas e cidadáns virtuosos.

Certamente, a construción dun proceso democrático correcto require a memoria histórica do feito irrefutable de que, desde os primeiros séculos, o matrimonio cristián ten o gran mérito de propor as mesmas regras a mulleres e homes: a fidelidade (e isto é realmente revolucionario) que se esixe a ambos, e a indisolubilidade como garantía, sobre todo, para as mulleres estériles, para que non puidesen nin poidan ser repudiadas (léanse a Lucetta Scaraffia, na súa obra La Gran Prostituta. Tópicos sobre la Iglesia a lo largo de la historia, Madrid, 2015).

As máis recentes investigacións sobre a evolución da familia en Occidente suxiren que o cristianismo tivo un labor decisivo e altamente eficaz neste proceso. As igrexas fixeron unha achega definitiva á socialización de familias estables e consistentes en Occidente. Sen dúbida, no futuro, a pesar das ideoloxías de xénero e das tempestuosas agresións da posmodernidade, xogarán aínda un rol moi importante. Aínda que é verdade que o cristianismo estivo implicado nas institucións patriarcais do mundo antigo grecorromano, nunca deixou de exercer unha notable influencia transformadora sobre a condición das mulleres e o benestar dos fillos. Deste xeito sentou as bases para a aparición dunha familia máis igualitaria. A teóloga de Harvard Elizabeth Schüssler Fiorenza demostrou que a Igrexa prepaulina desenvolveu unha nova modalidade de discipulado de iguais en que participaban homes e mulleres, moi diferente das relacións entre homes e mulleres dominadas polos códigos helenístico-romanos da honra e a vergoña.

Algúns historiadores chegan a afirmar que esa insistencia a favor da familia permanente e igualitaria, que o cristianismo axudou a instaurar na Europa Occidental, contribuíu a procesos socializadores baseados no profundo afecto entre os fillos e os pais ademais de cidadáns democráticos, racionais, laboriosos e educados. Por estas e outras razóns, os cristiáns deberiamos estar alerta no referente ás nosas responsabilidades en canto ao estudo e o debate da ética familiar e os valores que orientan a formación e o fortalecemento das familias.

J. Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

Imaxe: cathopic

[Artículo en castellano]

«Christus vivit»

«Vive Cristo, esperanza nosa, e El é a máis fermosa mocidade deste mundo. Todo o que El toca vólvese novo, faise novo, énchese de vida. Entón, as primeiras palabras que quero dirixir a cada un dos mozos cristiáns son: El vive e quérete vivo!»

Con estas palabras comeza o papa Francisco a súa última exhortación apostólica dedicada aos mozos e a todo o pobo de Deus.

Pero estas palabras tamén poden servir como un perfecto lema para este tempo de Pascua no que celebramos solemnemente a resurrección de Xesucristo.

Esta é a gran noticia: «Christus vivit». Hai moitos anos que se espera con ansia a noticia da curación do cancro ou da sida, pero fai dous mil anos xa houbo quen trouxo unha noticia aínda mellor: a vitoria sobre a morte. Non hai nada que supere isto.

É certo que ao longo dos anos da nosa historia persoal temos moitas ocasións de asociarnos á paixón de Xesucristo polas enfermidades e sufrimentos de todo tipo que temos que padecer. Pero non é menos certo que tamén estamos chamados a asociarnos a Xesucristo na súa resurrección, aínda que os límites da nosa fe e a nosa intelixencia impidan que o vexamos coa claridade que nos gustaría.

A vida é un valor absoluto. É das poucas realidades das que podemos afirmar isto con rotundidade. Isto non impide que alguén estea disposto a entregar libremente a súa vida para salvar a dos demais, por exemplo unha nai polos seus fillos. Pero en ningún caso, poderemos dispor ou decidir sobre a vida dos demais e, moito menos, contribuír á súa destrución.

O recoñecemento do valor da vida contrasta coa cultura da morte na que se está sumindo Occidente, na que se permiten, xustifican e até lexislan numerosas excepcións a este valor que se cría absoluto. O número de abortos, as vítimas de guerras, os inmigrantes sepultados baixo as augas dos océanos, a aceptación xa bastante xeneralizada, da mal chamada morte digna (eutanasia) e a grave crise demográfica están a pintar un panorama cheo de rostros tristes que parecen preferir a morte á vida.

Todo o proxecto salvífico de Deus para a humanidade resúmese nunha promesa de vida eterna, á que se chega pola resurrección do seu fillo Xesucristo, que vence á morte facendo que triunfe a vida. «Christus vivit», este é o acontecemento central da fe e que dá sentido á nosa vida e que nos enche de esperanza ante a realidade temporal da morte.

«Christus vivit» para tamén nós teñamos «vida e vida en abundancia» (Xn 10, 10b) e «A gloria de Deus consiste en que o home viva, e a vida do home consiste na visión de Deus» (San Ireneo). Trátase de esperar a vida eterna, pero tamén de vivir xa agora. A novidade da vida eterna é dar plenitude á vida temporal que gozamos agora. Pero se agora estamos dominados pola morte, só na eternidade poderá darse plenitude a esta finitude.

Só Xesús «ten palabras de vida eterna» (Xn 6, 68) e só el é capaz de alegrar os nosos corazóns para que vivamos con esperanza e optimismo esta vida temporal que o mesmo Deus nos regalou como anticipo e como preparación para gozar despois dunha vida eternamente feliz.

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco da Fonsagrada

[Artículo en castellano]

A %d blogueros les gusta esto: