Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

Aprendizaxes sociopolíticas cun edificio

Nunha excursión a un monumento un dos mozos dixo ao chegar: “Viñemos aquí total para ver un montón de pedras”. A resposta xurdiu espontánea: “Se non ves aquí máis ca un montón de pedras, a verdade é que non che mereceu a pena vir”

O edificio da foto que encabeza esta entrada é galego e está na raia con Portugal. É coñecido como o Forno Románico Comunitario da parroquia da Xironda (Cualedro, Ourense). Xusto ao outro lado da raia está outro forno xemelgo na localidade portuguesa de Santo André. O forno certamente está ben construído para permanecer longo tempo.

Destes edificios comunitarios fálase pouco porque non encaixan ben nas ideoloxías dominantes da actualidade. Segundo elas podemos dicir que non é de propiedade privada, ben sexa propiedade privada individual, sociedade limitada ou sociedade anónima. Tampouco é de propiedade estatal, tanto do Estado, coma da Autonomía, Deputación Provincial ou Municipal. Dito doutra maneira non pertence a ningún dos dous poderes económicos e políticos dominantes.

Esta propiedade e o seu uso comunitario polos veciños móstranos ensinanzas moi importantes se apostamos pola promoción e liberación dos pobos e dos pobres, buscando que o poder estea socializado e, por tanto, resida nos pobres. Algunhas ensinanzas son:

– Sae moito máis barato. Se cada veciño fixera un forno individual gastaría máis tanto en materiais coma en horas de traballo empregados na súa edificación. A calidade da obra no forno comunitario é moi superior e o custo moi inferior en comparanza cos individuais. Por outra parte, tampouco se pode esquecer que deste xeito seguen quedando bastantes máis recursos dispoñibles no presente e no futuro para os comuneiros.

– Se ademais o custo o distribuímos ao longo de toda a vida útil do forno a inversión anual é insignificante para unha obra tan consistente que perdura centos de anos. A eficiencia económica dun investimento non se pode reducir a ter só a perspectiva dun ano ou unha década. A eficiencia económica deste investimento salta á vista de calquera que queira pensar.

– Esta obra tamén é profundamente ecoloxista dado que se empregan moitos menos recursos naturais na súa construción que facendo fornos individuais. No forno, ao cocer tódolos días, e varias veces ao día, gástase menos leña, consúmese menos enerxía para quentalo para cocer o pan, co que temos unha maior sustentabilidade ecolóxica. Dende os nosos prexuízos poderíamos dicir que eran ecoloxistas sen sabelo, pero a verdade é que eles sabían moi ben que estaban coidando dos bens comúns para eles e as xeracións futuras; estaban coidando da sustentabilidade do planeta.

Este tipo de edificios fomenta a asociación, a unión entre os veciños, feito que lles dá poder e capacidade para levar adiante os seus proxectos. Non esquezamos que nas loitas obreiras de primeiros de xullo de 1855 en Barcelona con folgas, paros… reprimidas polo Capitán Xeneral de Cataluña a manifestación ía presidida por unha pancarta co lema de “Asociación o Muerte”. Penso que case todos sabemos que as ditaduras impiden por lei ou limitan fortemente o dereito de asociación, pero as democracias liberais fomentan unha cultura individualista e educan nela, tanto na ensinanza coma nos medios de comunicación e formas de vida.

Unirse, asociarse, dálles aos empobrecidos capacidade para protagonizar a vida social e económica. Dálles poder aos pobres e, como consecuencia, rebáixallo aos poderes económicos e políticos. Cando na campaña electoral se nos prometía que nos ían facer… ían facer… dalgunha maneira lle dicían ao pobo: “Vós non valedes, non podedes, sodes un tanto inútiles”. E polo tanto, “nós, si valemos e podemos, e está ben que teñamos máis poder”. Pero o exercicio da dignidade persoal non nos permite dimitir do protagonismo solidario na vida social, económica e política. Así se entende que este forno nos mostre a capacidade política, o poder político dos veciños, dos cidadáns.

Para terminar esta reflexión penso que ante esta obra comunitaria hai unhas preguntas de non difícil resposta como poden ser: De onde sacaron as ideas e coñecementos para facer este tipo de obras? Que persoas alentaron a creación dunha conciencia comunitaria? Como se alimenta unha cultura de índole comunitaria? Pero hai outra pregunta quizais de non tan doada resposta: Por que os poderes culturais e universitarios falan tan pouco destes edificios?

Antón Negro

O verán tamén é para o Señor

Pois, como quen non quere a cousa xa estamos en xullo. Recoñezo que me sorprendeu a chegada deste mes. Supoño que se debe á data da Pascua deste ano, que fixo que tivésemos todo o mes de xuño ocupado con celebracións especiais, como a do Corpus, que, en moitas parroquias pon fin ao curso pastoral coas primeiras comuñóns.

A vida da parroquia rural cambia un pouco durante os meses de verán. Non hai catequese, pero chegan máis peregrinos e tamén se nota a presenza dos veciños que están fóra e que durante o verán pasan uns días de vacacións no seu lugar de nacemento.

Actividades e experiencias distintas, pero un mesmo Señor, ao que seguimos celebrando diariamente na Eucaristía e adorando os xoves na custodia, porque non podemos deixar de alimentarnos, por suposto, tampouco no verán. Só faltaría.

Quen teñades ocasión de pasar uns días de vacacións fóra do lugar de residencia habitual, sodes moi afortunados, pois ese tempo tamén é unha graza do Señor, pois, ás veces, só é necesario saír para atoparse con Deus doutro xeito.

O tempo de verán tamén ofrece moitas oportunidades para a oración, a reflexión e a lectura espiritual. Por certo, Mons. Munilla ofrécenos, como cada verán, algunhas recomendacións de lecturas.

Quizais haxa quen aproveite estes días para facer exercicios espirituais ou unha peregrinación. Isto xa sería unha auténtica «lotaría».

Haberá quen non teña vacacións e estea ocupado nas mesmas cousas de todo o ano. Pero tamén nestas circunstancias podemos vivir a fe cun estilo distinto, quizais cunha lectura especial ou redescubrir o valor do domingo e a Eucaristía. Deus non permanece oculto e tampouco colle vacacións, polo que seguro que tamén podemos atoparnos con El.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

Imaxe: cathopic

[Artículo original en castellano]

O xogo do cristianismo. Os primeiros séculos na Diocese lucense

Mapa de Ptolomeo. (Figura en “A Gran Historia de Galicia”, La Voz de Galicia 2007)

Preguntarnos polo inicio de calquera amor non é unha tarefa doada: ao principiou distinguíache entre a xente. Eras unha persoa máis que camiñaba na mesma dirección aínda que paralelamente, pero chegou un día en que nos cruzamos. Desde ese intre camiñamos xuntos. Logo vivimos xuntos e, despois, naceron os nosos fillos que selaron a nosa alianza.

É un símil que nos permite falar do compoñente cristián nos primeiros séculos na Diocese lucense. Sería pueril crer que chegou un notable bispo e asentouse a partir do primeiro século do cristianismo conforme ía difundíndose esta novidade. A expansión nos primeiros séculos podémola imaxinar como un grupo de seguidores do Nazareno que vai penetrando nas diferentes clases sociais sen maior ánimo que o de seguir as doutrinas do Mestre, doutrinas que non eran entelequias, senón que tiñan aplicación práctica na vida cotiá. A novidade do cristianismo estaba en que tiña consecuencias na maneira de vivir: unha crenza que tiña implicacións na vida cotiá, algo inexistente na relixión romana. Non se distinguía ben ao principio que era iso de ser cristián.

Quizais os primeiros cristiáns lucenses camiñaron no medio da masa sen maior pretensión que ser consecuentes coa súa fe. E quizais os primeiros cristiáns que chegan a Lucus Augusti viñan como soldados formando parte das lexións romanas. Do mesmo xeito que outras sensibilidades relixiosas, por exemplo o mitraísmo, convivían dentro do estamento militar; tamén o propio cristianismo causou impacto nun grupo non moi numeroso de soldados. Ese talante disciplinario, pero non o discurso bélico co que se caracteriza o exército, concordaba coa nova relixión. Do mundo militar, o cristianismo, vai tomando a súa propia linguaxe. Lémbrese o caso da palabra sacramentum, que non é outra cousa que o xuramento que facían os soldados ao principio da súa misión.

O cristianismo é unha relixión que vai tomando ideas da realidade na que se atopa para expresarse.

Sabemos que a tolerancia do cristianismo non sucede até o ano 313 co edicto de Milán e Constantino, e que non pasa a ser relixión oficial do Imperio até o emperador Teodosio, no ano 375. Esas realidades ocúltannos, ou non permiten afirmar con claridade, a existencia do cristianismo nestas terras, pero o que podemos afirmar é que si existirían cristiáns.

O descubrimento da ara adicada a Mitra xunto á Catedral fainos pensar máis que de guerras dunha relixiosidade militar, e sobre todo no século III. Tampouco temos mártires nin casos de persecución relixiosa que nos fale dunha evanxelización precoz, case inmediata aos apóstolos. A min, particularmente, gústame imaxinar que os primeiros cristiáns que houbo nestes extremos do finis terrae, eran homes e mulleres cunha filosofía de vida moi marcada, que eran consecuentes coas súas crenzas e que pasaron pola vida facendo o ben sen loitas dialécticas. Houbo cristiáns en Lugo nas lexións romanas? Nunca o saberemos a non ser que se lean outro tipo de pegadas até agora refugadas. Xa sería máis difícil afirmar que o Camiño -así denominado o cristianismo no libro dos Feitos dos Apóstolos- penetrase nos indíxenas sobre todo á hora de adoptar unha relixiosidade diferente ao paganismo no que estaban habituados a vivir. Senón para mostra vease o De correctione rusticorum do noso San Martiño de Braga ou de Panonia (século V d.C.). Neste libro vese un esforzo por conducir á fe aos rudos homes do campo non cancelando ou condenando as súas prácticas, senón enchéndoas dun novo contido. Lembro neste caso os rezos que debían substituír as invocacións a determinados seres divinos ao recoller as herbas do campo.

Nos tempos do Arde Lucus -ambientada entre o século I a. C. e o V d. C- o fenómeno do cristianismo sería un xogo de nenos, a súa incidencia sería pouco significativa.

Óscar González Murado

Sacramentum caritatis

A celebración eucarística do Corpus Christi, adornada coa presenza silenciosa de fieis das parroquias da cidade, vestida de gala e coloreada de branco cos nenos da primeira comuñón, remóntanos ao clima espiritual do Xoves Santo, o día en que Cristo, na véspera da súa paixón, instituíu no Cenáculo a santísima Eucaristía. Deste xeito, o Corpus Christi constitúe unha renovación do misterio do Xoves Santo, co fin de obedecer á invitación de Xesús de proclamar ao mundo aquel misterio da última Cea que revelou na intimidade aos apóstolos.

Na liturxia do día da solemne festa do Corpus Christi cántase na secuencia o seguinte refrán: “é certeza para os cristiáns: o pan convértese en carne, e o viño en sangue”. É por iso festa singular que constitúe unha importante cita de fe e de loanza para toda a cristiandade pero con especial devoción e tradición na cidade e na Diocese de Lugo. Na exhortación postsinodal á que fai referencia o título deste artigo lembraba Bieito XVI que o misterio eucarístico “é o don que Xesucristo fai de si mesmo, revelándonos o amor infinito de Deus para cada ser humano” (SC,1).

A celebración, durante este ano, dos 350 anos da Ofrenda do Antigo Reino de Galicia a Xesús Sacramentado na Catedral de Lugo (1669-2019) contribúe a enaltecer a inmemorial devoción ao Santísimo na nosa cidade. A exposición conmemorativa que percorre as sete capitais de provincia do Antigo Reino de Galicia mostra datos e documentos dos nosos arquivos lucenses que poñen de manifesto o tesouro relixioso, cultural e social que se xerou a través de tres séculos e medio de historia pola antiquísima tradición que xurdiu aquí para a defensa da fe na presenza real de Xesús Sacramentado.

Existe tamén outra antiga tradición eucarística na nosa Diocese que vén desde o século XIV, confirmada por fontes históricas e arqueolóxicas. Refírome á do Cebreiro. Esta fermosa historia relata que un sacerdote cando celebraba a Eucaristía pensaba que naquel cru inverno (como todos os invernos do Cebreiro) no que a neve se amoreaba e o vento aumentaba, ninguén se achegaría á celebración da Santa Misa. Pero equivocábase o sacerdote. Juan Santín, labrador de Barxamaior chegou exhausto até o Mosteiro para participar na celebración. O celebrante, de fe titubeante, non soubo valorar abondo o sacrificio daquel campesiño nun día tan intempestivo. No momento da consagración decátase e ve, cos seus propios ollos, como a Hostia santa convértese en carne sensible, e o contido do cáliz, en sangue que latexa e tingue de vermello o mantel do altar. Asombrado, o sacerdote preguntábase que era aquilo que vían os seus ollos.

Quixo así o mesmo Xesucristo fortalecer a débil fe daquel monxe pero tamén a de todos. Foi un milagre asombroso. O grandioso é que hoxe segue sucedendo en cada celebración eucarística, en cada primeira comuñón, en cada ser humano que se achega con fe á Eucaristía ou en cada un que, necesitado de confianza, dúbida ou mesmo se mofa da fe dos crentes. A noticia do milagre estendeuse por todas partes xerando unha renovada devoción á Eucaristía. Hoxe, con fe renovada proclamamos firmemente estas verdades. E seguiremos dicindo, desde sempre e para sempre: Viva Xesús Sacramentado!

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

O remedio da caridade

Sempre que escoito a canción de Eros Ramazzotti `Se bastasen un par de cancións’ non podo evitar deixar de pensar na Caridade. É por este fragmento en concreto: «.. Até os muros que nunca pensamos pódense abrir. Se abondasen dúas boas cancións para botar unha man, poderíanse achar mil razóns para ser máis humanos. Pode pasar, pode ocorrer… Para deixar de acudir ao remedio da caridade».

O meu punto de reflexión é sobre ‘o remedio da caridade’. Certamente a caridade é un remedio a algo que non vai ben. Cáritas manifestou en múltiples ocasións que o ideal sería que non existise esta organización… Iso significaría que a sociedade está a funcionar ben. Pero a realidade non é así. Vémolo día a día nos medios de comunicación, nas redes sociais e tamén ao noso carón. A dignidade da persoa vese degradada cada vez máis: lonxe e preto de nós. Problemas de vivenda, de alimento, de non chegar a fin de mes. E problemas de acceso á educación, de igualdade de oportunidades, de marxinación, de explotación, de violencia extrema…

Todo isto necesita unha solución que moitas veces non é doado atopar ou de poder levala a cabo. Pero non por iso debemos deixar de tentalo. Buscamos `remedio’, sabendo que non é a solución.

Cáritas, a Igrexa, mira á persoa no seu conxunto, tentando remediar tanto as carencias materiais como espirituais, querendo que a persoa teña vida en plenitude, sen ter en conta a súa raza ou relixión, acollendo sempre quen o necesita.

Nas campañas do Día da Caridade propónsenos o remedio da caridade e algo máis. Non contentarnos con remediar os problemas cotiáns que son froito de estruturas inxustas. Non contentarnos con expresar o noso descontento… Cando dicimos que as cousas non van ben, simplemente constatamos unha realidade, cando dicimos que eses problemas teñen remedio, estamos a dar un paso máis para resolvelos e cando poñemos algo da nosa parte para cambiar esa realidade que criticamos, comprometémonos para que as cousas cambien: «O teu compromiso mellora o mundo». Non botemos balóns fóra.

José Manuel Castro Alba

Párroco no Páramo

Imaxe: cathopic

A %d blogueros les gusta esto: