Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

O Deus dos pobres

Mentres crecen os ruídos do benestar e dalgunhas festas, que pretenden ocultar as miserias dos nosos pobos, as voces dos que sofren e coexisten coa pobreza, siléncianse.  O Papa Francisco, sensible a estas realidades, instituíu, a Xornada Mundial dos Pobres que a Igrexa universal celebra este domingo xa na súa oitava edición. O lema deste ano elixido polo Papa está sacado do libro do Siracida, 21, 5: “A oración do pobre sobe até Deus”. Di o Papa que esta expresión da sabedoría bíblica é moi axeitada para prepararnos e celebrar esta Xornada. É que a esperanza cristiá abraza tamén a certeza de que a nosa oración chega até a presenza de Deus; pero non calquera oración: a oración do pobre!

O sabio Ben Sirá, no século II antes de Cristo, declara buscar a sabedoría desde a mocidade e descobre unha das realidades fundamentais da revelación: que os pobres teñen un espazo privilexiado no corazón de Deus, de tal maneira que o mesmísimo Deus, ante a súa dor e sufrimento, está impaciente até non facerlles xustiza, “até extirpar a multitude dos prepotentes e crebar o cetro dos inxustos; até retribuir a cada ser humano segundo as súas accións, remunerando as obras segundo as intencións de cada un” (Cf. Si 35,21-22).

Esta Xornada é unha moi boa ocasión para repensar as nosas imaxes persoais e comunitarias de Deus e para concienciarnos da realidade da pobreza e dos pobres nas nosas comunidades e nos nosos pobos e cidades. O Deus dos pobres é unha realidade omniabarcante no cristianismo, non é unha moda teolóxica ou unha ideoloxía pasaxeira, senón que afunde as súas raíces no Deus da historia e na mesma historia da salvación e da encarnación de Deus.

Esta maneira de pensar e entender a Deus é un concepto totalizador e unha forma de ser e estar no mundo que non se limita ás liberacións económicas, políticas, sociais ou ideolóxicas pero que tampouco debe prescindir delas. Por iso, hoxe, pode ser unha ocasión para responder con credibilidade e racionalidade á pregunta máis antiga e sempre actual: Como dicir aos pobres deste mundo que Deus os quere? É que o clamor dos pobres é o clamor de Deus na historia, do Amor Primeiro, do máis Grande, do Misericordioso.

Este xeito de pensar a Deus debe conducir á Igrexa, con todos os seus membros, a estar sempre dispostos a defender os dereitos dos máis débiles para que a ninguén lle falte nunca a esperanza dunha vida mellor, (Cf. Papa Francisco, Spes non confundit, n. 13). Lembrar as obras da misericordia, as espirituais e corporais é tamén un bo exercicio para unha praxe de cristianía e cidadanía imprescindible para todos e, sen dúbida, para contribuír a un mundo mellor e a unha Igrexa de “santidade política” e aberta a todos, capaz de influír indefectiblemente na contribución dunha sociedade máis xusta e igualitaria.

As obras de misericordia nunca caducan: inculturizarse, educar, dar bos consellos, corrixir fraternalmente, saber perdoar, consolar aos tristes, consufrir con paciencia os pecados dos demais, rezar por todos, que no fondo é desexar o mellor, mesmo para os teus inimigos e por suposto, non esquecerse das corporais: coidar aos enfermos, compartir o pan co famento, dar de beber ao sedento, acoller ao peregrino, vestir, redimir e enterrar respetuosamente aos nosos mortos que nos deixaron exemplos de sacrificio, amor ás xentes e á terra que os viu crecer.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

Insensatos!

A insensatez é unha actitude e conduta moi negativa que aparece con frecuencia na Biblia e que o mesmo Xesucristo condena polas graves consecuencias que esta forma de ser ten para a existencia cotiá e para a praxe dunha vida espiritual con sentido cristián.

A traxedia de Valencia abre unha crise sen precedentes e convídanos a todos a pensar e a actuar en consecuencia máis aló das humanas necedades ou posibles insensibilidades. A Igrexa que peregrina en Lugo, sensible á dor e ao sufrimento dos seus irmáns, tamén quere acompañar, de diversos xeitos, a mitigar as necesidades de tantas persoas que sofren as consecuencias dunha das peores DINAS rexistradas en España.

A decisión de que a colecta do Día da Igrexa Diocesana, que se realiza tradicionalmente este domingo de novembro nas 1139 parroquias da Diocese, teña como destino os damnificados, esta cargada de sensatez e sentido común. A sociedade en xeral está a dar un valioso testemuño de entrega, caridade e solidariedade. Xesús de Nazaret coñecía moi ben a situación social que se viviu nos anos 30 do século primeiro. Mentres que en Tiberíades e outras cidades crecía a riqueza, nas aldeas contiguas aumentaba a fame e a miseria. O Evanxelista e médico Lucas, nun fermoso relato de contido relixioso e social (Lc 12, 13-21), revélanos o que Xesucristo pensa e sente daquela situación e doutras similares tan contrarias ao proxecto desexado por Deus dun mundo de xustiza e fraternidade para todos. Na citada parábola, o monólogo do rico descóbrenos o despropósito insensato dos poderosos deste mundo que soamente pensan en acaparar riquezas e enganan ao pobo con falsidades e mentiras que exclúen do seu horizonte aos necesitados. Por iso, o xuízo de Deus é rotundo: Insensatos!

A traxedia de Valencia, aínda que “natural”, debe facernos reflexionar sobre o coidado da casa común, a xusta distribución dos bens e a realización social de proxectos de vivendas e cidades de saudable convivencia que eviten absurdos sufrimentos. Despois de tantos séculos de historia, algúns insensatos descúlpanse con pensamentos inútiles para reafirmar as súas ideas pseudorreligiosas querendo facer crer que os bens e males deste mundo son premios e castigos de Deus. Así, fanse cómplices da maldade establecida sobre a xustiza que clama. Por outra banda, por escandaloso que sexa o tema do mal e do sufrimento dos inocentes, ese escándalo non pode utilizar falsamente o nome de Deus para xustificar o ben como premio ou o mal como castigo.

Desde aí, o tema de Deus está mal exposto e falsificado para sempre. Os confesantes da fe no Deus cristián poderán dicir que se fían del a pesar do mal. O Deus de Xesucristo encarnouse voluntariamente na historia e sufriu as inxustizas dos poderosos na cruz. Non é alleo ao sufrimento humano nin é un sádico desapiadado, nin moito menos a causa do mal. El, está tamén aí, levado polas augas torrenciais da existencia humana, acompañándonos solidariamente nas cruces de cada día para ofrecernos consolo na dor , esperanza na desesperación e salvación fronte a calquera modo de aniquilación. Mesmo pode ocultarse, e ocúltase ás veces, sen deixar de facerse presente en todo o verdadeiramente humano. Por iso, este Deus minor é o Deus semper maior.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

Devoción a San Xosé

Considérome moi identificado con San Xosé porque Deus deume a graza de ser pai e pertenzo a esta Igrexa Universal. Son traballador e ademais son migrante. Estou nun país no que non nacín. Entón iso lévame a ter varias razóns para admirar a San Xosé.

Reflexionei, por exemplo, sobre como se apañaba San Xosé en Exipto. Aínda que é fermoso estar en Galicia, sempre hai retos e temos que buscarnos a vida. Póñome no lugar de San Xosé, alá en Exipto buscando, tocando portas, a ver a quen se lle crebou unha cadeira ou unha mesa, para poñerse ao servizo deles, buscando como levar o pan a casa.

Doutra banda, a obediencia de San Xosé é impresionante. No Evanxeo non atopamos nin unha palabra que el expresase, pero non fai falta. Xa o dixo todo a través da súa forma de ser.

Até o ano 2013 só estaba o nome da Virxe Santísima no Misal Romano, e lembro que estaba en misa e escoitei ao sacerdote anunciar que a partir de entón, xa se incluía no rito o nome de San Xosé.

Por que render devoción a San Xosé? Porque nel atopamos o rostro paterno de Deus entre nós. Atopamos a súa proximidade, a súa tenrura, o seu acompañamento mentres imos crecendo e máis aló, a súa ocupación ante os acontecementos difíciles da nosa vida. En San Xosé atopamos ese rostro de Deus que goza cando o buscamos, que nos ensina co seu amor os camiños que nos convén tomar. Entón, onde nos leva San Xosé? A Xesús.

Santos Adonías Santiago Rodríguez

“Meditatio mortis”

“Esquecer a morte é esquecerse”, afirma E. Morin. A negación da morte é hoxe un dato empíricamente certo, polo menos polo que ten de negación da inmortalidade, cuantificable mesmo estatisticamente. E é que, á desvalorización do individuo segue a desvalorización da realidade da morte.

Ela, tan certa e verdadeira é obxecto de represión, de adornos externos, de maquillaxe artificial, de ocultamentos e de silencio. Esta esquizofrenia dos sentidos perturba a propia existencia e perverte a vida mesma. Edgar Morin, que sabe moito disto e escribiu un precioso tratado sobre a morte (El hombre y la muerte, Barcelona, 1974), di que, a morte diversifica ao ser humano do animal, máis nítidamente que os utensilios, o cerebro ou a linguaxe.

Nada ten de raro, por tanto, que, tras un deserto sistemático, filósofos, antropólogos e teólogos concédanlle hoxe de novo un rango de honra nas súas reflexións. Aínda que é certo que a filosofía da morte foi tradicionalmente unha filosofía sobre a inmortalidade, hoxe é abordada en si mesma e en relación coa vida. Ela, é inseparable da nosa condición humana.

Meditar sobre a morte nestes tempos de proliferación de DANAS (as mortes máis recentes e tráxicas na nosa España), guerras, pestes, mortes violentas e de inocentes, é un necesario exercicio de sanación e purificación do pensamento. Recentemente, tanto desde as disciplinas da filosofía e antropoloxía como desde a teoloxía pensouse moito e ben sobre a morte, de xeito que o abundar das mortes parece obrigar a pensar na morte.  Se os antropólogos están maioritariamente de acordo no dato da finitude é porque non é susceptible de manipulación ou camuflaxe. Ela é a categoría máis omniabarcante, a característica máis infalsificable da condición humana. A morte representa así a evidencia física, irrefutable, desa calidade metafísica da realidade do ser humano que chamamos finitude. Por iso é un tema antropolóxico antes que escatolóxico, aínda que fose este o seu lugar nos tratados. Pero tamén é certo, como afirman a maioría dos pensadores e estudosos do tema (J. Luis Ruiz de la Peña, J. Moltmann, K Rahner, O. González de Cardedal, S. Kierkegaard, E. Bloch), que a meditación e indagación sobre a morte atópase tamén coa posibilidade e a realidade da esperanza.

Estes fundamentos antropolóxicos e filosóficos teñen moito que ver coas celebracións cristiás do outono. A Igrexa, peregrina na terra, celebra o mes de Santos e Defuntos nos dous primeiros días de novembro. Deste xeito conmemora a memoria daqueles “cuxa compañía alegra os ceos, recibindo así o estímulo do seu exemplo, a dita do seu patrocinio e, un día, a coroa do triunfo na visión eterna da divina Maxestade” (eloxio do Martiroloxio Romano). E, despois da súa solicitude para celebrar coas debidas loanzas a dita de todos os seus fillos benaventurados no ceo, interésase ante o Señor en favor das almas de cantos nos precederon co signo da fe e dormen na esperanza da resurrección (Idem, conf).

Juan Luis Ruiz de la Peña, cuxas obras recomendo, contribuíu con serena ecuanimidade á meditación teolóxica sobre a morte e a unidade indivisible desta coa eternidade. Porque a cuestión de Deus, cristianamente exposta, leva e encobre a cuestión do ser humano. Pensar e entender ao ser humano desde Deus debe ser o labor fundamental de todo teólogo e de todo aquel que se prece de ser cristián. Nos apuntamentos dunha conferencia que lle escoitei en Madrid e que atopei entre papeis dos meus recordos universitarios afirmaba: “Se Deus é quen di ser, se Deus é o amigo fiel do home, se Deus creou ao home por amor e para a vida, Deus non pode ser vencido pola morte nin pode contemplar impasible a morte do seu amigo”. É que somos “carne animada e alma encarnada”, unidade substancial, persoas libres abocadas á morte, ao absoluto e á eternidade. Este entrañable mestre e profesor, veciño de Vegadeo despediuse así dos seus alumnos cando lle diagnosticaron unha enfermidade que pronto o levaría á morte: “Crin o que dixen. Agora tócame vivilo, e que Deus me axude”. Fermoso epitafio para unha meditatio mortis.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

Algo está a cambiar

Hai uns días, Monseñor Juan José Aguirre, bispo de Bangassou (República Centroafricana) pronunciaba na catedral de Córdoba un fermosísimo pregón con motivo da Xornada Mundial das Misións (o Domund). Destacaba a colosal presenza humanitaria dos miles de misioneiros nos cafetais, escolas, orfanatos, hospitais, nos suburbios das grandes cidades, sacando a nenas prostitutas das rúas, ou facendo de intermediarios en negociacións de paz, poñendo sempre pinceladas de tenrura naqueles infernos de irrealidade. Recoñecía velos “no medio da violencia, de disparos de metralleta, poñéndose de escudo humano para parar os pés a radicais que mataban a humildes familias musulmás”.

Poderiamos seguir enumerando tantas accións que os misioneiros realizan en favor dos pobres deste mundo. Salvando as distancias con Monseñor Aguirre, tamén eu fun testemuña da presenza humanitaria dos misioneiros entre os haitianos que sofren fame e unha escravitude máis propia de tempos pasados nas lombas do sur da República Dominicana, nos barrios máis perigosos de Santo Domingo, entre os pastores bereberes das montañas do Atlas en Marrocos, ou na fronteira entre este país e España. Alí, entre eles, tiven oportunidade de atoparme cunha Igrexa viva, chea de esperanza e alegría.

A nosa Igrexa española parece enferma, triste, pouca vida vese nas eucaristías dominicais, e os seus enormes templos están cada vez máis baleiros. Con todo, a Igrexa é universal e, tal como afirmaba o Papa Francisco o pasado 18 de setembro, cinco días despois de regresar da súa viaxe apostólica en Asia e Oceanía, “en terras de misión, respírase un aire de primavera da Igrexa”.

Esas igrexas, fundadas fai unhas poucas decenas de anos polos misioneiros europeos, moitos dos cales eran españois, hoxe floreceron. En África as misas están cheas de xente e as vocacións á vida relixiosa e sacerdotal multiplícanse. A ese continente están a chegar misioneiros procedentes de Filipinas, da India ou indíxenas quechua das montañas do Perú. E a mesma África está a enviar misioneiros a outras partes do mundo, incluído países onde o cristianismo está en claro retroceso.

Hoxe, domingo 20 de outubro, a Igrexa celebra o Domund, unha campaña de recolección de donativos en todo o mundo para ser redistribuídos en proxectos ou axudas en terras de misión. E digo en todo o mundo, porque os cristiáns de Sudán do Sur, Benín, o Congo, Nixeria, India, Paquistán, Haití, Brasil e de tantos outros lugares que son receptores das axudas das Obras Misionais Pontificias, tamén achegan os seus donativos. É un claro exemplo de que a conciencia misioneira da Igrexa está universalizándose.

Nós temos hoxe a oportunidade de axudar a todos eses misioneiros presentes en tantos infernos deste mundo, sempre cun sorriso, porque saben que o Deus da vida, da paz e o amor non abandona aos pobres.

Jesús Manuel Santiago Vázquez

Delegado de Misións

A %d blogueros les gusta esto: