Esta gráfica chámanlle a “pirámide” da poboación española (2023), pero hai que dicir que iso é mentira, pois non é unha pirámide, senón máis ben un trapecio que mostra a composición dos que viven hoxe en España por idades e sexo. Hai xa moitos anos que deixou de ser unha pirámide.
O primeiro que nos revela a gráfica é que nos atopamos ante unha sociedade moribunda que camiña cara á súa desaparición. É dicir, unha sociedade que se está suicidando por non ter unhas expectativas de futuro que entusiasmen á poboación.
O segundo, xa mirando con algo máis de profundidade, é que a vida humana para esta sociedade non é un valor relevante que mereza a pena, non é un proxecto interesante para ofrecer ás persoas. O preferible é que a vida vaia morrendo sen facer moito ruído. Por tanto, a ninguén debe sorprender que exista con toda normalidade o aborto, mesmo como método anticonceptivo, especialmente se a nova vida ten enfermidades e hai algúns que afirman que nese caso debería ser unha obrigación. Pola mesma razón acéptase socialmente a eutanasia co argumento de que non sufra o enfermo, pero sen falar do seu dereito aos coidados paliativos. Moitos intuímos que a razón básica é para que non molesten, nin dean gastos á Seguridade Social porque a vida humana non merece a pena, unha mensaxe institucional para nenos e mozos, tamén para adultos e anciáns.
Seguindo coa análise da gráfica atopamos que hai unha pesada carga encima de nenos e mozos que parece superar as súas forzas, máis do dobre da que debería haber en boa lóxica; hai tramos de idade que son máis do dobre dalgún tramo inferior, o que contrasta co que sería un fenómeno natural. En contrapartida, ten lóxica que os deses tramos inferiores evádanse con drogas, botellóns, adiccións dixitais… ou que aumenten bastante neles os trastornos psíquicos e as tentativas de suicidio, mesmo que sexan sobreprotexidos e logo teñan dificultades para a normal convivencia social, tamén que haxa tantos con necesidades especiais en cada clase nos estudos. A “falsa pirámide” pode axudar a entendelo.
Na actualidade está establecido que os fillos deben terse cando sexan desexados, e así serán ben acollidos e coidados. Pero desexar e acoller son feitos que non van sempre xuntos na vida, pois se pode desexar telos con moito desexo, pero cando nacen ser mal acollidos, e ao revés, non ser desexados e ser ben acollidos. O que si ten a mesma lóxica é que, se os fillos téñense cando e como se desexe, tamén aos pais se “terán” cando e como se desexe, pois en ambos os casos trátase do mesmo criterio: o desexo.
A gráfica explica a necesidade que hai da inmigración, e o xa comentado pode axudar a entender que aumenten, á vez, tanto a necesidade dela como a xenofobia, dada a incoherencia social e a cultura antihumanista predominante.
Menos mal que o ser humano non está determinado na súa vida, sempre ten a liberdade de elixir a actitude que tomar ante os acontecementos da realidade e os seus propios condicionantes. Mesmo nesta sociedade, que non valora a vida, pode atopar sentido en dar unha resposta clara en favor da vida, en oporse ás mensaxes contrarias á vida da estrutura social e das institucións. A persoa pode traballar en favor da vida humana e da colaboración pola vida entre persoas, grupos e institucións.
Para fomentar a actitude de que a vida ten sentido sempre na colaboración e o compromiso cos semellantes, pódese atopar inspiración nestas palabras do Nazareno:
Se alguén me quere seguir, que renuncie a si mesmo, que cargue coa cruz de cada día, e que me siga. Pois o que queira poñer a salvo a súa vida, perderaa; pero quen perda a súa vida pola miña causa, ese poñeraa a salvo. Pois ¿de que lle serve ao home gañar o mundo enteiro, se el se perde ou arruína? (Lc. 9, 23-25).
A vida humana realízase no darse, en ser útil, realizar a propia vocación, en gastarse en favor dos demais, non en gardala e preservala.
Finalizo co que escribía nos anos 50 o segundo secretario xeral da ONU, o sueco Dag Hammarskjöld, no seu diario: “A explicación de como un home debería vivir unha vida ao servizo activo da sociedade… atopeina nos escritos daqueles grandes místicos medievais para os cales a renuncia de si mesmos fora o camiño da realización persoal”.
Para os que a pesar de todo din si á vida queda tarefa compartida a realizar.
Antón Negro Expósito
Sacerdote e sociólogo