Camiño de Santiago

Dous novos libros de Francisco Castro Miramontes

O franciscano Francisco Castro Miramontes acolleu a peregrinos en Santiago de Compostela e agora faino no santuario do Cebreiro. Recentemente publicou dous libros, un deles titulado: Tiempo de esperanza. Contemplar la vida desde el Camino de Santiago

“Este libro, distribuído en 30 xornadas de peregrinación, trata de ser un humilde compañeiro de camiño na travesía da vida; son palabras unidas e abrazadas a imaxes para reforzar o seu argumento.

“Pero nin as fotografías nin as palabras poden conter todo o que significa o Camiño de Santiago para cada un dos seus protagonistas, xa que hai tantos camiños como camiñantes; e cada experiencia é única e irrepetible, aínda que se pareza a outras”. Do prólogo

E outro libro de Francisco X. Castro Miramontes é o titulado La senda de la vida. Historias del Camino de Santiago:

“No Camiño de Santiago facilmente prodúcese o encontro e o compartir con xentes de diversos lugares do mundo. E estes encontros resultan ser providenciais.

“Cada peregrino ponse en Camiño, e nese porse en marcha irase atopando con outras persoas que optaron, por diversos motivos (tantos como peregrinos, ou máis), por levar a cabo a mesma fazaña: camiñar pola mesma ruta, pisando as pegadas de peregrinos de outrora e delineando cos pés, a golpe cincela-do de pasos, aínda que sexa de maneira imperceptible, os tramos que outras moitas persoas, con posterioridade, volverán pisar.”

Don Elías Valiña: o legado

“Don Elías era un grandísimo namorado do Camiño, cuxas rutas estudara polo miúdo, e de xeito especial a que transcorría pola súa parroquia. Mesmo elaborou algunha das primeiras guías modernas, con textos, fotos e unha boa cartografía para auxiliar aos peregrinos, aínda que apenas puido editar dúas destas guías antes do seu prematuro falecemento en 1989. Valiña estaba convencido de que había que poñer fin ao abandono que a ruta xacobea padecera nas décadas previas e que o Camiño recobraría toda a súa vixencia. Por iso, tras recrutar a un bo grupo de voluntarios, decidiu sinalizar a ruta. A cuestión do como se resolveu coa típica casualidade (Providencia, vaia) que, sumada ao descaro do sacerdote, fai que as cousas sexan doadas cando detrás está Deus. A historia é sinxela: uns obreiros andaban arranxando unha estrada e tiñan excedentes de pintura amarela. Ao acabar a reparación do firme, don Elías adquiriu as sobras e, con esa pintura, empezou a facer frechas amarelas para indicar a ruta. Así de simple e así de complexo: nacera a frecha amarela.

“Pero, ollo, que don Elías non pensou no Camiño como lugar turístico, senón, ante todo, e como demostraron os congresos xacobeos nos que participou -especialmente o de Jaca de setembro de 1987-, como unha ruta espiritual, fraterna e, por tanto, humana. Nas actas daquel evento, nas conclusións, dise textualmente: «O Congreso considera a hospitalidade no Camiño como o seu trazo máis diferenciador, polo que a atención a este aspecto, estímase, debe ser máxima e preferente».

“Pasaron xa moitas décadas desde que empezou a fraguar este rexurdir da peregrinaxe a Compostela, e o certo é que todo o que sementaron estas persoas, católicas practicamente todas elas, deu o seu froito. Non vivimos para nós, senón para deixar un legado aos demais, aos que tiñamos que chegar. O Camiño é un bo momento para pensar globalmente, para reflexionar acerca de que estamos a deixar aos que veñen detrás, se vivimos para nós mesmos ou para o Señor, a través dos outros, como nos indica o mesmo Xesús.

“O Camiño é a herdanza de persoas como santo Domingo, san Juan de Ortega e Elías Valiña. Nin máis, nin menos. Persoas que se deixaron guiar polas inspiracións do Espírito Santo”.

Javier Peño Iglesias: El Camino de Santiago. Un encuentro con Dios, Ediciones Palabra, páxs. 108-110

A historia das peregrinacións

A Igrexa e as peregrinacións son contemporáneas. Unha e outras camiñaron sempre dándose a man. Na mesma noite do nacemento do Mesías, os pastores de Belén, desprazáronse ao portal para adorar ao Neno e ofrecéronlle os froitos do seu rabaño. Pasados algúns meses, talvez anos, os Magos desprazáronse desde oriente para ofrecer ao Rei que nacera había pouco tempo, ouro, incenso e mirra. Comezara a historia das peregrinacións. Delas importa coñecer a súa orixe, as súas pegadas e os seus froitos.

De pegadas de peregrinos están sementados os vales e os montes de medio mundo. Cada cruceiro que hoxe atopamos nos camiños rurais doutros tempos, está a lembrarnos que por alí pasaron homes de fe. Todas as ruínas dos mosteiros medievais fálannos de que alí facían un alto no seu camiño os peregrinos que se dirixían a ulteriores santuarios. Diríase que as pegadas que deixaron os pés dos peregrinos no barro do camiño, xa se borraron, pero non se borrou totalmente o testemuño daquelas xeracións que buscaban atoparse con Deus no camiñar da vida. Con todo, temos que recoñecer que a historia das peregrinacións non sempre discorreu en intensidade lineal continua. Como nos camiños de Santiago hai subidas e baixadas, tamén na piedade das xeracións cristiás houbo frecuentes declives.

Os tres primeiros séculos pasounos a Igrexa envolta en ocultamento para protexerse dun mundo que a miraba con receo. Foron tempos difíciles para a Igrexa nacente, que tivo que refuxiarse no ambiente escurantista das catacumbas, para protexerse da hostilidade inimiga. Pero a paz constantiniana trouxo un clima de primaveral florecemento para a Igrexa. Os cristiáns puideron prescindir da máscara da súa relixiosidade, e presentarse ante o mundo sen ningún tipo de prexuízos sociais. No século IV, a Igrexa saíu á rúa manifestándose como a gran benefactora da humanidade. Foi a época en que a relixiosidade popular fíxose presente en todos os ambientes; pero pronto apareceu o tempo outonal dos últimos séculos do primeiro milenio, que desembocou no tristemente chamado tempo de ferro da Igrexa. Con todo, aínda que no outono as ramas perden as súas follas, as árbores mantéñense en pé e volverán dar froito. E así sucedeu. Na Idade Media xorden as ordes mendicantes: Dominicos, Franciscanos, Carmelitas…, cuxo labor evanxelizador avivou a actitude relixiosa do antigo e do novo mundo. Poderiamos dicir que nesta época a fe fíxose operativa e itinerante; e multiplicáronse os centros de espiritualidade. Segundo datos históricos, só na diocese de Lugo existían uns 75 mosteiros, conventos e santuarios. Era a floración cristiá de entón. Pero os outonos sucédense e son presaxio de novos invernos, e a invernía relixiosa pronto fixo acto de presenza nos últimos tempos da nosa historia. A fe deixou de ser o primeiro valor na sociedade contemporánea, e o materialismo ateo acaparou a moralidade das últimas xeracións.

Con todo, un novo sol nacente parece ofrecernos esperanza de retorno á relixiosidade de tempos pasados. Dá a impresión de que algúns de nós non podemos vivir sen Deus, e saímos en busca de valores eternos. Iso parece indicarnos a afluencia de peregrinos que polos vellos camiños de Santiago diríxense a Compostela para agradecerlle ao Apóstolo a fe que, polo seu medio, Deus regalou aos nosos avós, e a reenxendre nas novas xeracións, ás que pertencemos os que aínda vivimos.

Sexamos auténticos no noso peregrinar, e os nosos desexos cumpriranse.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Ano Santo, ano de peregrinacións

Todos os camiños levan a Roma, e moitos, a Compostela. Os que conducen a Roma, proceden dos 4 puntos cardinais. Os que levan a Compostela, son principalmente 5:

O camiño Francés, que, partindo de Roncesvalles, cruza as terras de Aragón e, despois de soportar a calor sufocante das planicies castelás, saborea o plácido clima do Monte do Gozo, contemplando a Catedral compostelá, meta da peregrinación.

O Camiño Inglés, polo cal, os peregrinos procedentes do Reino Unido, desembarcan nos portos da Coruña ou de Ferrol, e continúan viaxe cara á capital galega.

O Camiño Portugués. Este camiño pode partir da cidade de Lisboa e, desde alí, os peregrinos diríxense a Galicia.

O Camiño Primitivo, polo cal peregrinou o rei Alfonso II, no século IX.

O Camiño do Norte, percorre as zonas occidentais de Francia e, cruzando a fronteira internacional por Hendaia ou Irún, pasan a España.

Á cidade xacobea pódese acceder a pé por camiños rurais, en tren, por vía aérea… Con todo, para o peregrino, segue sendo acertado o verso de Antonio Machado: “camiñante, non hai camiño, faise camiño ao andar”. O que viaxa para recrearse, o excursionista elixe a ruta máis fermosa e máis cómoda; a que máis lle comprace: busca o seu solaz persoal. Non así o peregrino: o móbil do seu camiñar é relixioso. Camiña por penitencia, faino para dar grazas polos favores recibidos, ou en demanda de novas bendicións. Ao auténtico peregrino, non lle importa a beleza do camiño: busca chegar pronto ao santuario de referencia, para presentar a ofrenda ao Señor. Non busca o confort de suntuosos hoteis para descansar. Prefire os humildes albergues, para recuperar forzas e poder seguir camiñando novamente.

O Camiño do peregrino é fatigoso pero enriquecedor. Os peregrinos comparten horas de sol e de choiva. Tamén comparten a fe e a ilusión con outros camiñantes. O negativo compartido é máis levadío, e o positivo, se se comparte, é máis reconfortante. O encontro duns con outros, fai que o mundo se faga máis pequeno. Para os auténticos peregrinos, as fronteiras, máis que liñas de separación, son lugares de encontro acolledor. Alí está o Señor, convertendo en amigos a xentes descoñecidas.

A experiencia da súa peregrinación convenceulle de que a ausencia de prexuízos acrecenta a certeza de que no mundo queda moita xente da que aínda podemos fiarnos.

Indalecio Gómez

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Antropólogos europeos cítanse nos Camiños de Santiago

Christiane Stallaert, na Facultade de Formación do Profesorado (Lugo)

Algúns dos máis importantes nomes da antropoloxía ibérica e europea cítanse para unha peregrinación científica polos camiños Primitivo, Francés, do Norte e de Fisterra-Muxía que terá lugar ata o 10 de xullo de 2021 ao abeiro da iniciativa ‘Antropoloxías do Camiño / Camiños da Antropoloxía’, un proxecto da Universidade de Santiago coordinado pola profesora Elena Freire Paz, que reune unhas trinta voces académicas, entre profesorado, investigadores e alumnado de doutoramento, para abordar o fenómeno xacobeo.

Trátase pois, dunha reunión científica internacional por primeira vez itinerante, que comezou o 6 de xullo na cidade de Lugo (Facultade de Formación do Profesorado), cun relatorio da antropóloga, traductora e hispanista belga Christiane Stallaert.

Christiane falou da “universalidade do símbolo de Santiago, a súa traductibilidade, a súa capacidade de comunicar a realidade doutros mundos á vez que se enraíza en novos contextos”. Referiuse ao que supuxo o alonxamento da figura do Apóstolo das súas raíces, da súa áncora no territorio compostelán, cando a partir de 1492 chega o seu culto a América: “De símbolo de guerra defensiva chamando á reconquista fronte ao invasor musulmán, o Santiago Matamouros peninsular convértese en Mataindios, símbolo dunha guerra ofensiva”.

Sobre as “múltiples transmutacións do Santiago latinoamericano: o Santiago dos maias, zapotecas, nahuas, aymarás por moito que os antropólogos persistamos en facer unha lectura deles como copias do orixinal compostelán, son figuras culturais cunha identidade propia, naturalizadas no contexto local onde volveu a botar raíces”

A %d blogueros les gusta esto: