O día anterior á publicación da noticia sobre o recoñecemento da nosa catedral como Patrimonio da Humanidade, chamábame unha familia lucense desde unha provincia española para dicirme que estaban visitando unha catedral extraordinaria, e engadían: «A de Lugo comparada con esta, nada». Esa catedral á que eles se referían coñézoa e puiden celebrar nela en distintas ocasións. Tras un debate sobre o tema concluín, con dor e certa tristeza, o pouco que amamos o propio e canto sobrevaloramos o alleo.
Ao día seguinte da citada declaración sobre a nosa catedral, algunhas voces, afirmaban con desconfianza que o feito do recoñecemento aos Camiños do Norte como Patrimonio da Humanidade non incluía necesariamente á nosa catedral.
O Bispado de Lugo, ante tales dúbidas, púxose en contacto coa Consellería de Cultura da Xunta de Galicia e recibiu o seguinte informe: «A catedral de Lugo está incluída nominalmente e ten polo tanto consideración de Patrimonio da Humanidade. Isto vén ocasionado por ser monumento individual dentro da candidatura dos Camiños do Norte. Polo tanto consideramos que a catedral de Lugo vén de ser incluída na lista do Patrimonio Mundial da Unesco».
Non tiven aínda acceso ao documento orixinal da declaración pero dentro das posibilidades que se permiten neste escrito quero lembrar algunhas cousas que me parecen fundamentais para valorar axeitadamente o acontecemento.
Invito ao lector a que se sitúe na Praza de Santa María, na parte superior esquerda do Pazo Episcopal (de costas a este). Desde alí pode redescubrir os exteriores da catedral dun modo belísimo. Pode estudar os grandes estilos arquitectónicos, desde o románico, pasando polo gótico e o barroco ata o neoclásico. Este espectáculo, á luz da noite, resulta asombroso. Pero pode tamén contemplar a fachada norte, o famoso pinxante coa Santa Cea esculpida, que parece ter relación co privilexio eucarístico que fai de Lugo a Cidade do Sacramento; o excelente autorreleve de Cristo Maxestade ou Pantocrátor; a beleza dos ábsides barrocos, dos orixinais arbotantes, a vella torre do reloxo… asegúrollo, estimado lector, poderá gozar da delicia do inesperado, do imprevisto.
Releo un fermoso e antigo escrito de Celestino Fernández da Veiga baixo o título `As sete cidades do Antigo Reino de Galicia, breviario histórico e emocional de Lugo’ publicado nun número especial conmemorativo do centenario do Faro de Vigo (1853-1953) no que se di explícitamente: «A actual Praza do Campo (foro romano) e o actual emprazamento da catedral (probable localización da basílica romana) constitúen o núcleo inicial da cidade (…) Este é, sen dúbida, o Lugo primitivo, o Lugo vello». E engade: «Remota é a fundación da nosa catedral. Hai constancia de que o Rei Casto loou a basílica lucense e sinalouna como modelo para as asturianas. Resulta imposible resumir aquí as vicisitudes da nosa Igrexa e dar noticia, aínda que sexa sumaria, da importancia dos concilios lucenses». O certo é que nunhas poucas liñas Celestino Fernández de la Vega fai un eloxio preciso e documentado da nosa catedral: a capela da Nosa Señora dos Ollos Grandes, patroa de Lugo, coa singularísima imaxe da virxe de alabastro policromado, anterior ao século XII, coa graza arquitectónica do barroco de Casas e Novoa, co seu dourado e frondoso altar, é algo extraordinario. As tallas de Moure na sillería do coro, o retablo de Cornelio de Holanda, o altar maior coa exposición permanente do Santísimo -privilexio da nosa catedral- e o chamado sepulcro de Santa Froila, do século IX, son cousas que non poden pasarse por alto nunha visita ao interior deste nobre templo por moi apresuradamente que se realice. Tamén é digno de ser visto o claustro, obra de Casas e Novoa.
Espero que agora valoremos máis a súa contorna. Que entre todos sexamos capaces de converter a Praza de Santa María, como pedía xa fai 60 anos o culto escritor lucense Celestino Fernández de la Vega, nun atractivo recuncho cidadán, silencioso, tranquilo, pracenteiro e sosegado. Tratar a catedral a golpe de modernos ruídos insoportables, sen respectar o culto e as súas horas ou o silencio contemplativo do peregrino á súa entrada na Praza de Santa María, é unha grave inxuria urbanística que esixe reparación.
Mario Vázquez Carballo