Mes: Xullo 2019

O xogo do cristianismo. Os primeiros séculos na Diocese lucense

Mapa de Ptolomeo. (Figura en “A Gran Historia de Galicia”, La Voz de Galicia 2007)

Preguntarnos polo inicio de calquera amor non é unha tarefa doada: ao principiou distinguíache entre a xente. Eras unha persoa máis que camiñaba na mesma dirección aínda que paralelamente, pero chegou un día en que nos cruzamos. Desde ese intre camiñamos xuntos. Logo vivimos xuntos e, despois, naceron os nosos fillos que selaron a nosa alianza.

É un símil que nos permite falar do compoñente cristián nos primeiros séculos na Diocese lucense. Sería pueril crer que chegou un notable bispo e asentouse a partir do primeiro século do cristianismo conforme ía difundíndose esta novidade. A expansión nos primeiros séculos podémola imaxinar como un grupo de seguidores do Nazareno que vai penetrando nas diferentes clases sociais sen maior ánimo que o de seguir as doutrinas do Mestre, doutrinas que non eran entelequias, senón que tiñan aplicación práctica na vida cotiá. A novidade do cristianismo estaba en que tiña consecuencias na maneira de vivir: unha crenza que tiña implicacións na vida cotiá, algo inexistente na relixión romana. Non se distinguía ben ao principio que era iso de ser cristián.

Quizais os primeiros cristiáns lucenses camiñaron no medio da masa sen maior pretensión que ser consecuentes coa súa fe. E quizais os primeiros cristiáns que chegan a Lucus Augusti viñan como soldados formando parte das lexións romanas. Do mesmo xeito que outras sensibilidades relixiosas, por exemplo o mitraísmo, convivían dentro do estamento militar; tamén o propio cristianismo causou impacto nun grupo non moi numeroso de soldados. Ese talante disciplinario, pero non o discurso bélico co que se caracteriza o exército, concordaba coa nova relixión. Do mundo militar, o cristianismo, vai tomando a súa propia linguaxe. Lémbrese o caso da palabra sacramentum, que non é outra cousa que o xuramento que facían os soldados ao principio da súa misión.

O cristianismo é unha relixión que vai tomando ideas da realidade na que se atopa para expresarse.

Sabemos que a tolerancia do cristianismo non sucede até o ano 313 co edicto de Milán e Constantino, e que non pasa a ser relixión oficial do Imperio até o emperador Teodosio, no ano 375. Esas realidades ocúltannos, ou non permiten afirmar con claridade, a existencia do cristianismo nestas terras, pero o que podemos afirmar é que si existirían cristiáns.

O descubrimento da ara adicada a Mitra xunto á Catedral fainos pensar máis que de guerras dunha relixiosidade militar, e sobre todo no século III. Tampouco temos mártires nin casos de persecución relixiosa que nos fale dunha evanxelización precoz, case inmediata aos apóstolos. A min, particularmente, gústame imaxinar que os primeiros cristiáns que houbo nestes extremos do finis terrae, eran homes e mulleres cunha filosofía de vida moi marcada, que eran consecuentes coas súas crenzas e que pasaron pola vida facendo o ben sen loitas dialécticas. Houbo cristiáns en Lugo nas lexións romanas? Nunca o saberemos a non ser que se lean outro tipo de pegadas até agora refugadas. Xa sería máis difícil afirmar que o Camiño -así denominado o cristianismo no libro dos Feitos dos Apóstolos- penetrase nos indíxenas sobre todo á hora de adoptar unha relixiosidade diferente ao paganismo no que estaban habituados a vivir. Senón para mostra vease o De correctione rusticorum do noso San Martiño de Braga ou de Panonia (século V d.C.). Neste libro vese un esforzo por conducir á fe aos rudos homes do campo non cancelando ou condenando as súas prácticas, senón enchéndoas dun novo contido. Lembro neste caso os rezos que debían substituír as invocacións a determinados seres divinos ao recoller as herbas do campo.

Nos tempos do Arde Lucus -ambientada entre o século I a. C. e o V d. C- o fenómeno do cristianismo sería un xogo de nenos, a súa incidencia sería pouco significativa.

Óscar González Murado

Exposición en Santiago de Compostela sobre a Ofrenda de Galicia ao Santísimo

O mércores 3 de xullo ás 12 h inaugurouse na igrexa do Mosteiro de Santa Clara, na rúa San Roque de Santiago de Compostela, a exposición itinerante “350 años da Ofrenda do Antigo Reino de Galicia a Xesús Sacramentado na Catedral de Lugo”. No acto de inauguración estivo presente o arcebispo emérito de Tánger Mons. Santiago Agrelo.

IV Curso de música litúrxica do Corpus Christi de Lugo

Está en marcha o IV Curso de música litúrxica do Corpus Christi de Lugo que organiza na primeira semana de xullo o Centro Eucarístico Lucense. Participan 27 persoas de toda Galicia e tamén de Barcelona. Cada xornada comeza cun estudo individual de órgano. Ás 11 h hai charlas sobre Música e Liturxia de Abraham Sánchez Pujante, Párroco de San Lázaro da Ponte. Diplomado en Frauta Traveseira e Dirección Coral. A estas charlas, que son no salón de actos do Seminario Diocesano de Lugo, pode asistir calquera persoa interesada nos seguintes temas:

  • “A liturxia, canto de loanza a Deus: por que cantamos?” (3 de xullo)
  • “A música na liturxia: que, como e cando cantamos?” (4 de xullo)
  • “A música ao ritmo da liturxia: Como preparar os cantos da Misa?” (5 de xullo)

A partir do mediodía prepáranse cantos gregorianos que se interpretarán durante a Eucaristía do domingo 7 ás 13 h na Catedral. E a mañá remata con estudo individual de órgano.

Polas tardes impártese técnica vocal, dirección coral e órgano. 

Como actos complementarios deste Curso están a presentación do disco “Interrogatorio a María” do organista Giulio Mercati (venres 5 ás 20:30 h na igrexa Santiago a Nova, Lugo) e a II Noite Coral Lucense (varios templos da cidade de Lugo a partir das 21 h do sábado 6 de xuño na Capela de San Roque, para ter un concerto conxunto no claustro da Catedral ás 23 h)

Ofrenda do Antigo Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento

Ás 12 da mañá do 30 de xuño comezaba na Catedral de Lugo a cerimonia da Ofrenda do Antigo Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento, da que se cumpren 350 anos desde que decidiu instaurarse. Este acto pon fin ás celebracións do Corpus en Lugo.

O Bispo de Tui-Vigo, Mons. Luis Quinteiro Fiuza, presidiu a Eucaristía na que concelebraron o resto dos bispos galegos. Acompañaron ao oferente, o alcalde da cidade de Tui, Enrique Cabaleiro, os alcaldes e representantes das sete cidades do antigo Reino de Galicia; así como outras autoridades civís e militares.

Na presentación da Ofrenda, o alcalde de Tui, sinalou que “esta tradición forma parte do noso acervo colectivo como pobo; as tradicións son elementos básicos para a configuración e identidade dun país, neles atopamos o conxunto de valores que de xeración en xeración, forman o substrato da conciencia colectiva. Esta cerimonia que os galegos soubemos conservar ao longo dos séculos é o exemplo máis antigo da nosa identidade como pobo”.

Pediu que sexamos capaces de “atopar as medidas que contribúan a unha reformulación social e que impulsen unha sociedade máis xusta e equilibrada, sen exclusións nin riscos de pobreza para as persoas e as familias. Que podamos traballar todos xuntos para atopar políticas que poñan en primeiro lugar á persoa, a súa dignidade e os seus dereitos” (…) “Inspira a todos os que temos responsabilidades públicas, na política pero tamén nos ámbitos económicos, sociais, relixiosos…para traballar con xenerosidade e acerto, polo ben común”.

Na contestación á Ofrenda, o bispo de Tui Vigo, Mons. Quinteiro comezou a súa homilía manifestando o seu agradecemento ao alcalde oferente a presentación da Ofrenda que é, sen dúbida, “ unha tradición que simboliza a devoción máis fonda e conmovedora do noso pobo. O escudo de Galicia expresa por encima das palabras a convicción do que sentimos”. Continuou dicindo que “queremos mirar con esperanza e con enerxía o presente e o futuro das nosas comunidades, parroquias e cidades (…) queremos camiñar xuntos para afrontar os grandes retos deste momento histórico que estamos a vivir. Temos que pensar no futuro dos nenos e se temos nenos para o futuro. Temos que sentarnos cos mozos para pensar xuntos a vida pola que queremos loitar. Non podemos esquecer aos maiores porque eles teñen, entre moitos tesouros, a experiencia de vida que outros non teñen”.

Finalizou resaltando que debemos profundar no compromiso social dos cristiáns en Galicia: “Nós somos fillos dun pobo solidario do que herdamos unhas riquísimas tradicións cristiás que nos foron configurando nunha sociedade amable e solidaria (…) o compromiso do crente non é unha opción de acomodación nin de ver pasar as cousas. O compromiso do cristián é unha opción necesaria”

Finalizada a celebración eucarística, todas as autoridades eclesiásticas e civís saíron en procesión acompañando ao Santísimo Sacramento polas rúas de Lugo. Durante o percorrido interpretaron música e danzas en ofrenda ao Santísimo Sacramento o Grupo de baile tradicional “O Xeito” dirixido por Xabier Iglesias e o grupo de música tradicional “Os Xílgaros de Lugo” dirixido por Óscar Pérez. Tamén colaboraron a banda municipal de Meira e a Asociación cultural e xuvenil do traxe tradicional de Tui.

350 peregrinacións de Galicia ante o Santísimo

“Cando falamos das distintas épocas da fe, temos razón se dicimos que, durante séculos, que eran séculos de cristiandade, que eran séculos da lei do amor, que eran séculos do reino da graza, anni Domini, anni gratiae Domini, a fe, a crenza, era común. Era, por así dicir e literalmente, pública, estaba no sangue e nas veas comúns, estaba no pobo. Era evidente, era por así dicir, de dereito común. Recibía, non só un asentimento, senón unha celebración pública, solemne, oficial. E temos razón se dicimos que hoxe xa non é o mesmo. Temos razón historicamente. (…) Quizais non sexa orgullo. Só constatar algo que está ao noso redor. Que, asaltados por todas partes, probados por todas partes, de ningunha maneira quebrantados, as nosas constancias modernas, as nosas fidelidades modernas, cronoloxicamente modernas, illadas deste mundo moderno, (…) incansablemente asaltadas, (…), inesgotablemente golpeadas por mareas e tempestades, sempre de pé, soas en todo un mundo, de pé en todo un mar inesgotablemente encrespado, soas en todo un mar, intactas, enteiras, nunca de ningunha maneira mermadas, acaban por facer, por constituír, por elevar, un belo monumento en presenza de Deus”.

Este texto de Charles Péguy é de 1911 (“Un nouveau théologie. M. Ferdinand Laudet”, G. III, 459-464). Parece de hoxe. Pareceume unha intelixente reflexión neste ano no que celebramos os 350 anos da Ofrenda do Antigo Reino de Galicia a Xesús Sacramentado. É unha data histórica. Unha data que nos chega cargada de historia, de numerosas historias onde o civil e o relixioso eran, como di Péguy, “de dereito común”. Non é tempo de nostalxias, pero tampouco de rendicións. A Igrexa do Concilio Vaticano II era e é consciente do fenómeno do secular: fenómeno que xerou liberdades, clarificou posturas, procreou respecto mutuo e promoveu innumerables mesas de diálogo entre a fe e a cultura, a sacralidade e a secularidade, o relixioso e o profano.

Algúns pensadores lucenses escribiron recentemente que as exposicións conmemorativas do 350 aniversario, así como os concursos, concertos, festivais de órgano, etc. mostran a excepcional realidade que xeraron estes 350 anos, facendo patente este sentimento de comunidade e devoción á Eucaristía que demostraron os rexedores en 1669 e que segue hoxe presente superando todas as mareas da historia. A evolución temporal da Ofrenda é, na actualidade, un dos maiores signos de identidade da nosa terra galega, reunindo anualmente en Lugo aos delegados rexios das sete capitais e aos bispos das cinco dioceses galegas.

Son tempos para unir forzas, ideas e esforzos por unha sociedade mellor e máis comprometida coa realidade social que nos envolve. O Deus que quixo facerse presente na Eucaristía é o mesmo que dixo “o que fagades a un destes, os pobres, a min facédesmo”. Esta dimensión cidadá e social do cristianismo exprésase con claridade neste significativo día. Por iso, despois de escoitar algunhas declaracións de personaxes que nos representan no mundo da política, convén lembrarlles o artigo 16,3, da Constitución: “os poderes públicos terán en conta as crenzas relixiosas da sociedade española e manterán as consecuentes relacións de cooperación coa Igrexa católica e as demais confesións”.

Que ben entendía destas necesidades mutuas o noso poeta Manuel María: “Dános o Teu pan, Señor, che pregamos! Dános o Teu pan, Señor, que temos fame!”

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

A %d blogueros les gusta esto: